Home Is deze collage nazistisch of constructivistisch?

Is deze collage nazistisch of constructivistisch?

  • Gepubliceerd op: 18 februari 2019
  • Laatste update 29 mrt 2023
  • Auteur:
    Guido van Hengel
  • 2 minuten leestijd
Is deze collage nazistisch of constructivistisch?

In Frankrijk is commotie ontstaan over de cover van een bijlage van Le Monde, een alom gerespecteerd links tijdschrift. Het betreft een collage van president Emmanuel Macron en de opstand van de gele hesjes, in duister retro-design met een rood-zwarte collagestijl.

Richard Ferrand, voorzitter van Macrons beweging ‘En Marche!’, zag overeenkomsten met een nazi-propagandaposter van Adolf Hitler en publiceerde ze naast elkaar op Twitter. Hij wist het zeker: dezelfde kleuren, dezelfde pose, dezelfde collage.

Le Monde reageerde snel en excuseerde zich voor de ophef. Maar vond de vergelijking onjuist: ‘De stijl verwijst naar die van de Russische constructivisten aan het begin van de twintigste eeuw.’ Deze verklaring riep weer andere reacties op. Hoe kon Le Monde de artistieke huisstijl adopteren van de Russische Revolutie van 1917, die leidde tot genocide, vervolgingen en dictatuur?

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Er volgde een rare discussie, want historisch kun je de vele artistieke uitingen van het totalitarisme niet eenvoudig uit elkaar houden. Hoe zit het echt? Het constructivisme in Rusland werd inderdaad omarmd door de eerste revolutionairen, en de liefde was wederzijds. Behalve beeldend kunstenaars waren er ook dichters die met abstracte vormen de totaliteit van het Russische volk en de kracht van de volkswil wilden uitbeelden.

Maar de mogelijkheden van het constructivisme werden óók opgemerkt aan de andere kant van het politieke spectrum. Nazi-kopstuk en propagandist Joseph Goebbels was diep onder de indruk van de door het constructivisme geïnspireerde films van Sergej Eisenstein, en zei dat de collageposters van de vermaarde Sovjetkunstenaar Gustav Klutsis iedereen zouden kunnen overtuigen van de overwinning van het communisme. Mede daarom deed Goebbels het constructivisme in de ban, maar de invloed op de propaganda bleef.

De discussie over de rood-zwarte collage van Le Monde lijkt een reactie op een vergelijkbare historische discussie in november, toen begrotingsminister Gérald Darmanin de gele hesjes in een interview met Le Figaro de ‘bruine pest’ had genoemd. Ook toen werden er excuses geëist. Nu Frankrijk zich in een politieke en maatschappelijke crisis bevindt, leidt het godwinnen met kleuren en ontwerpen snel tot confrontaties.