De Engelse vorstin Elizabeth Stuart woonde veertig jaar in ballingschap in de Nederlandse Republiek. Al die tijd probeerde ze het land van haar man terug te krijgen. Nadine Akkerman beschrijft haar tomeloze onverzettelijkheid.
De laatste decennia van haar leven verkeerde Elizabeth Stuart bijna permanent in rouw. Ze had een echtgenoot, zes van haar dertien kinderen en vele getrouwen verloren. Ook op zakelijk vlak was ze veel kwijtgeraakt: een koninkrijk en enkele paleizen. Verder had ze het onderspit gedolven in verschillende oorlogen. Toch was ze nog altijd populair toen ze in 1662 stierf. Het volk zag haar als de ‘hartenkoningin’ en rouwde om haar. Jarenlang gold Elizabeth als kampioen van de protestanten en als kanshebber op de Engelse troon. Daar kwam het nooit van, maar ze was een trendsetter en verwees met juwelen in de vorm van harten naar haar bijnaam.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Ze was in 1596 geboren als dochter van de Schotse koning Jacobus, die niet lang daarna ook koning van Engeland en Ierland werd. Al die macht straalde op Elizabeth af. Ze trouwde met een goede partij: Frederik V, die keurvorst was van de Palts – twee regio’s in Midden-Duitsland. Helaas was Frederik zo onverstandig om zich door een groep recalcitrante protestanten tot koning van Bohemen te laten uitroepen. Hij wekte daarmee de toorn van de katholieke keizer van het Heilige Roomse Rijk en verloor het gewapende conflict dat volgde. Het was het begin van de Dertigjarige Oorlog, die Europa zou verscheuren.
Frederik en Elizabeth – die ook de Palts kwijtraakten – vluchtten naar de Republiek. Omdat hun heerschappij in Bohemen slechts één winter had geduurd, werden ze spottend de ‘Winterkoning en -koningin’ genoemd. Om te laten zien dat ze nog meetelden, gaven ze in Den Haag grote feesten, omringden zich met luxe en lieten zich vastleggen door schilders als Michiel van Mierevelt en Gerard van Honthorst. Ze waren voortdurend in competitie met het stadhouderlijk echtpaar Frederik Hendrik en Amalia.
Nadine Akkerman publiceerde deze prachtige biografie over de hartenkoningin in 2021 in het Engels, en die is nu in het Nederlands vertaald. Het boek is gebaseerd op talloze brieven, waardoor de stem van Elizabeth duidelijk klinkt. Ze was geestig, flamboyant en keihard. Ze moest en zou de Palts heroveren. Daarvoor bleef ze tientallen jaren hoog diplomatiek spel spelen en legers verzamelen. Bij de Vrede van Westfalen in 1648 kreeg de familie een deel van de Palts terug. Karel Lodewijk, een van haar zoons, accepteerde het compromis en werd er keurvorst. Maar Elizabeth was woedend. Voor haar was het altijd alles of niets. Haar motto was dan ook: ‘Ik breek liever dan ik buig.’
De hartenkoningin. Het leven van Elizabeth Stuart
Nadine Akkerman
504 p. Querido Facto, € 37,99
Bestel in de webshop van Libris.
Openingsbeeld: Triomf van de Winterkoningin, Geschilderd door Gerard van Honthorst.
