Voorwerpen houden de herinnering aan belangrijke gebeurtenissen levend. Prominente Nederlanders vertellen over hun aandenken aan een bewogen periode in hun professionele leven. Majoor Bosshardt kreeg de Yad Vashem-onderscheiding voor het redden van meer dan zeventig joodse kinderen in de Tweede Wereldoorlog.
In de boekenkast staat hij, naast een persoonlijke kerstkaart van de koningin. Het is een simpele medaille in een klein doosje. De begeleidende oorkonde noemt Alida Bosshardt ‘righteous among the nations‘.
‘Eigenlijk is het heel wonderlijk verlopen,’ vertelt de gepensioneerde luitenant-kolonel van het Leger des Heils. Een nieuwe bewoonster bij haar in het pand bleek haar nog te kennen van vroeger. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat zij met haar zussen ondergedoken in het kindertehuis waar Bosshardt werkte. ‘Toen ze hoorden dat ik negentig werd, hebben ze de onderscheiding voor me aangevraagd.’
In 1934 ging majoor Bosshardt werken in kindertehuis Zonnehoek van het Leger des Heils in Amsterdam. ‘Het zat aan de Rapenburgstraat, op de plek van de huidige brandweerkazerne en de IJ-tunnel. Daar woonden we met ongeveer honderd kinderen en veertig vrouwen.’
In de loop van de oorlog stonden er regelmatig mensen voor de deur die hun kinderen kwamen brengen. ‘Die hadden dan gehoord dat bij het Leger des Heils voor joodse kinderen werd gezorgd. Ze moesten onderduiken en met een baby erbij was dat heel moeilijk. Vaak wisten ze niet waar ze terecht zouden komen. Wij vonden dat we kinderen in nood moesten helpen. Eerlijk gezegd dachten we ook dat het niet zo’n vaart zou lopen met de Duitsers.’
Als er meerdere kinderen uit één gezin kwamen, bleven ze in het kindertehuis tussen de andere kinderen, omdat de zusters hen niet van elkaar wilden scheiden. Baby’s werden door majoor Bosshardt naar veilige adressen door heel Nederland gebracht.
‘De directrice vroeg aan mij of ik de kinderen wilde onderbrengen. Ik legde het kindje dan met een kruikje in een reismandje, waar ik luchtgaatjes in had gemaakt. Dat mandje ging vervolgens achter op mijn fiets. In het begin fietste ik naar Overijssel; daar deed ik vaak een uur of vijf over. Later, toen die route was afgesloten, ging ik richting Putten en Ermelo. Omdat het zo ver was, vertrok ik meestal ’s ochtends heel vroeg. Als ik het kind had afgeleverd, ging ik meteen weer terug. Eén keer heb ik de broek die ik onder mijn rok aanhad onderweg geruild met een boerin voor eten. Op de terugweg had ik zulke koude benen; dat heb ik nooit meer gedaan!’
Ondanks de gevaren was Bosshardt nooit bang. ‘Ik ben heel naïef geweest in de oorlog. Ik doe toch goede dingen, dacht ik. Nooit besefte ik wat er kon gebeuren als ik aangehouden werd. Pas later ben ik dat beter gaan begrijpen. Eén keer bood een Duitse chauffeur me een lift aan. Het was een vrachtwagen, dus ben ik maar achterin bij mijn fiets gaan zitten. De hele weg naar Amsterdam bad ik God in de hemel dat het kindje niet zou huilen. Maar de chauffeur heeft niets in de gaten gehad.’
Het waren niet de babytransporten die de majoor in de cel deden belanden. ‘Het Leger des Heils was vanaf het begin van de oorlog verboden. Omdat we wel geld nodig hadden om voor de kinderen te zorgen, ging ik toch regelmatig collecteren. In Bussum werd ik daarvoor opgepakt. Elke dag werd ik verhoord door de commandant, die mij vroeg of ik voor het Leger des Heils op pad was. Steevast antwoordde ik dat ik voor het kindertehuis collecteerde, maar dat ik lid was van het internationale Leger de Heils en dat ik na de oorlog mijn uniform weer aan zou trekken.
Drie weken heb ik daar gezeten. Op een ochtend deed de commandant de deur van de verhoorkamer open en ging hij zelf weg. Na een paar minuten ben ik rustig naar buiten gelopen. Die man heeft vast gedacht: ik kan niets met die juffer.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
