Bij mijn eerste bezoek aan de universiteitsbibliotheek in Utrecht – ruim veertig jaar geleden – liep ik een ernstig trauma op. Onhandig als ik ben en verlegen als ik was, begreep ik niet direct hoe het systeem van de catalogus werkte. De dames achter de balie bespraken mijn onhandigheid op luide en geamuseerde toon, zodat ook voor de andere bezoekers in de betrekkelijk kleine ruimte duidelijk was hoe dom ik was.
Tussen mij en de universiteitsbibliotheek is het nooit meer goed gekomen. Als ik in later jaren, toen de bestanden gedigitaliseerd waren, weer eens probeerde iets op te zoeken, waren de computers onveranderlijk buiten werking. De enkele maal dat ik erin slaagde een boek te lenen, kreeg ik al verrassend snel dreigbrieven dat ik het geleende boek onmiddellijk, liefst goed verpakt, weer terug moest bezorgen.
Deze hele traumatiserende gang van zaken dwong mij een boekenkoper te worden. Ik voel mij pas gelukkig en tevreden als ik alle boeken die ik ergens voor nodig denk te hebben zelf bezit, als zij rustig en afwachtend achter mij in de kast staan. Als het mijn eigen boeken zijn, kan ik ook zonder gewetensbezwaren de banden openknakken, streepjes zetten en commentaar in de kantlijn schrijven. Boeken zijn per slot van rekening gebruiksvoorwerpen.
Als boekenkoper heb ik goede herinneringen aan verschillende boekhandels, al heb ik een voorkeur voor stille, verstofte en licht chaotische winkels die gedreven worden door zonderlinge boekenliefhebbers. Door de internetrevolutie is voor de dwangmatige boekenkoper een welhaast paradijselijke toestand ontstaan. Dat geldt in het bijzonder voor iemand die geïnteresseerd is in de Verenigde Staten. De mooiste boekhandel die ik ken, is Amazon.com, al was het maar omdat ik op elk denkbaar tijdstip, tevreden achter mijn bureau zittend, een bezoek aan die boekhandel kan brengen. Amazon biedt de mogelijkheid elk boek uitgebreid elektronisch te besnuffelen. Je kunt zien hoe het boek eruitziet, je kunt de inhoudsopgave bekijken en vaak ook het eerste hoofdstuk lezen.
Wie een boek bij Amazon heeft gekocht, kan zelf een bespreking schrijven die op de site aan de gegevens van het boek wordt toegevoegd. Die niet-deskundige besprekingen zijn soms eerlijker dan besprekingen in de vakbladen. Boeken die in de vakbladen door voorzichtige collega’s hemelhoog worden geprezen, worden bij Amazon nogal eens terecht weggeschreven als stomvervelend. Wie een boek bij Amazon bestelt, krijgt ook aanbevelingen voor andere bestellingen onder het hoofdje ‘Kopers van dit boek hadden ook belangstelling voor de volgende titels’. Met enige regelmaat zitten daar bruikbare suggesties bij.
Amazon heeft ook een omvangrijk systeem van lijstjes met favorieten. Wie bijvoorbeeld een boek over de Tweede Wereldoorlog zoekt, treft zeker een lijstje met de ‘tien beste boeken over de Tweede Wereldoorlog’. Je moet als boekenkoper wel een ziel van gietijzer hebben om de top-twee van die lijst niet aan te schaffen. Bestelde je vroeger bij de boekhandel een boek in de Verenigde Staten, dan kon het maanden duren voordat dat boek arriveerde. Wie bereid is flink te betalen, kan zijn bij Amazon bestelde boeken binnen twee dagen in huis hebben. Er is niets heerlijkers dan zo’n Amazon-doos aan de deur in ontvangst te nemen.
Is Amazon al een zegen, de toekomst zal voor de boekenkoper en bibliotheekvrezer nog mooier worden. Google is bezig om alle boeken in het publieke domein te digitaliseren. Is dat project eenmaal klaar en zijn de kinderachtige bezwaren daartegen weggenomen, dan heeft iedereen met een behoorlijke internetverbinding direct toegang tot tientallen miljoenen boeken. Voor wie geen zin heeft die boeken op zijn computerscherm te lezen worden er machines ontwikkeld die zo’n elektronisch bestand in enkele minuten kunnen veranderen in een keurig gedrukt en gebonden boek.
Maarten van Rossem
Dit artikel is exclusief voor abonnees
