Een nieuw museum in Leusden gaat de verhalen vertellen van gesneuvelde Sovjetsoldaten die na de Tweede Wereldoorlog in Nederland zijn begraven. Volgens Remco Reiding, directeur van Stichting Sovjet Ereveld, is de herinnering aan die Sovjetslachtoffers juist in deze tijd noodzakelijk. ‘We moeten het verschil blijven zien tussen wat er nu in Oekraïne gebeurt en de jongens die tachtig jaar geleden sneuvelden in de strijd tegen nazi-Duitsland.’
Op het Sovjet Ereveld Leusden liggen 865 Sovjetslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog begraven. Het erekerkhof werd in 1948 geopend, maar de identiteit van veel overledenen bleef lang onbekend. ‘Toen ik in 1998 voor het eerst op het Ereveld belandde, was het een totaal vergeten plek,’ zegt Reiding. ‘Er kwam vrijwel nooit iemand.’ Hij bracht daar verandering in door soldaten te identificeren en hun nabestaanden op te sporen. In 2010 werd de Stichting Sovjet Ereveld opgericht, dat nu een eigen museum krijgt bij de begraafplaats.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Als dat museum in 2024 zijn deuren opent, kunnen bezoekers met behulp van virtual reality in de huid van de gesneuvelde soldaten kruipen. ‘Je komt echt in een loopgraaf terecht,’ vertelt Reiding. ‘Maar aan de hand van die ervaringen willen we vooral een breder verhaal vertellen over de impact die oorlog kan hebben op meerdere generaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er 26 miljoen Sovjetinwoners omgekomen. Wat je ook van de Sovjet-Unie of Stalin vindt, dat gaat om miljoenen vaders, zonen, opa’s en broers die zijn verdwenen. Het is belangrijk om te laten zien wat vermissing voor de nabestaanden betekent, want in de voormalige Sovjet-landen heeft dit nog steeds enorme impact.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Minder sympathie
Sinds Poetin Oekraïne binnenviel, ligt het herdenken van Sovjetsoldaten gevoelig. Na het uitbreken van de oorlog raakte de stichting dan ook veel donateurs kwijt. ‘Het is moeilijker geworden om sympathie te vinden voor de Sovjetsoldaten. Als ik mensen over het ereveld vertel, hoor ik vaak terug dat zij “Sovjet” als Russisch en fout zien.’
Volgens Reiding schort het aan kennis over de rol van de Sovjet-Unie in de Tweede Wereldoorlog. ‘Ik krijg soms de vraag aan welke kant de Sovjets eigenlijk stonden. Dat is toch van de zotte? Door de Koude Oorlog is het aandeel van de Sovjet-Unie nooit onderdeel geworden van ons collectief geheugen. Het land voelt vooral als een foute, enge tegenstander. Wij willen die drempels weghalen en hopen dat de verhalen van toen gaan bijdragen aan meer wederzijds begrip.’
Dat naast de Nederlandse regering ook de Russische ambassade geld bijdraagt aan het museum, is volgens Reiding niet problematisch. ‘Die samenwerking is bekend bij en goedgekeurd door de Nederlandse overheid. Ook de ambassades uit Armenië, Azerbeidzjan en Oezbekistan dragen bij, en andere ambassades zijn gevraagd om een bijdrage, onder andere Oekraïne en Kazachstan. Voordat de oorlog in Oekraïne begon was dit ook een gezamenlijk project. We moeten het verschil blijven zien tussen de huidige gebeurtenissen en het verleden. De jongens die tachtig jaar geleden sneuvelden in de strijd tegen nazi-Duitsland hebben geen schuld aan wat er nu gebeurt.’
Openingsbeeld: Een nabestaande bij het graf van een van de Sovjetslachtoffers. Foto Stichting Sovjet Ereveld.
