Home Hendrik de Man – Jan Willem Stutje

Hendrik de Man – Jan Willem Stutje

  • Gepubliceerd op: 11 dec 2018
  • Update 13 okt 2022
Hendrik de Man – Jan Willem Stutje

Na de Eerste Wereldoorlog overheerste bij veel socialisten een gevoel van malaise. De Russische Revolutie was ontaard in grootscheepse repressie en terreur van de zijde van de communisten, terwijl de sociaal-democratische partijen in West-Europa genoegen leken te nemen met materiële verbeteringen ten behoeve van de arbeiders. Het materialisme en rationalisme van Marx waren volgens sommigen een doodlopende weg gebleken.

De Belgische socialist Hendrik de Man publiceerde in 1926 de bestseller Zur Psychologie des Sozialismus, waarin hij het socialisme weer presenteerde als een ethisch ideaal, een doel om naar te streven, en niet als de uitkomst van anonieme economische ontwikkelingen. Ook zouden de socialisten zich volgens hem positiever moeten opstellen tegenover de natie. Dit om de fascisten de wind uit de zeilen te nemen.

In de jaren dertig kwam De Man, als antwoord op de economische crisis, met zijn Plan van de Arbeid en werd hij minister. Zijn ideeën over de wijze waarop het socialisme verwezenlijkt kon worden werden steeds autoritairder. Nadat België door de Duitsers was bezet, bleek hij bereid te collaboreren. Hoewel er van zijn plannen om van België een corporatieve staat te maken niets terechtkwam en hij zich eind 1941 terugtrok uit de politiek, was zijn rol na de oorlog natuurlijk uitgespeeld.

Vaak is gesuggereerd dat socialisten die het marxisme loslieten automatisch bij het fascisme moesten uitkomen, maar Jan Willem Stutje laat in deze biografie van De Man zien dat dit onzin is. De Mans ijdelheid, autoritaire karakter en opportunisme waren de doorslaggevende factoren.

 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2019

Nieuwste berichten

Scène uit Anak Indië
Scène uit Anak Indië
Recensie

Anak Indië laat zien: Indische Nederlanders zijn doorzetters 

Driehonderdduizend Indische-Nederlanders, Molukkers en Peranakan-Chinezen werden na de Tweede Wereldoorlog uit Nederlands-Indië, en later Indonesië, naar Nederland gerepatrieerd. Anak Indië. In Nederland door omstandigheden laat zien hoe het hun verging.  Weten Nederlanders echt zo weinig over Nederlands-Indië? Anak Indië begint met een fragment uit het tv-programma De slimste mens, waarin kandidaten de vraag ‘Wat weet...

Lees meer
Wij brachten de wildernis tot bloei
Wij brachten de wildernis tot bloei
Recensie

Streng gereformeerde Nederlanders trokken de Amerikaanse wildernis in

In de negentiende eeuw stichtten streng gereformeerde Nederlanders nederzettingen in de VS. Daar legden ze hun manier van leven op aan de inheemse bevolking en de natuur.  ‘De ploeg van den landbouwer gaat bestendig voort zonder bloedstorting het Vasteland te overwinnen; steden en Staten komen, als bij toverslag, tevoorschijn uit den boezem der Westelijke wildernissen;...

Lees meer
Rutte en Schoof verwelkomen de Spaanse premier Sánchez op de NAVO-top
Rutte en Schoof verwelkomen de Spaanse premier Sánchez op de NAVO-top
Opinie

De verzorgingsstaat maakt ons óók weerbaar 

Laat hogere defensie-uitgaven niet ten koste gaan van de verzorgingsstaat, waarschuwt historicus.

Lees meer
Babyboomers groeien op met Dr. Spock 
Babyboomers groeien op met Dr. Spock 
Artikel

Babyboomers groeien op met Dr. Spock 

Na de oorlog brachten miljoenen Amerikaanse ouders hun kinderen groot met de opvoedbijbel Baby and Child Care van Dr. Benjamin Spock in de hand. Ze waren blij met zijn pleidooi voor een ontspannen, liefdevolle opvoeding. Maar conservatieven vonden dat hij een hele generatie had veranderd in watjes, die te beroerd waren om in Vietnam te...

Lees meer