Home Gewone-mensenoorlog

Gewone-mensenoorlog

  • Gepubliceerd op: 23 feb 2005
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marchien den Hertog

349 p. Contact, euro 19,90

Steffie van den Oord houdt van oude mensen. Het bracht haar eerder op het eenvoudige maar briljante idee honderdjarigen hun levensgeschiedenis te laten vertellen in haar boek Eeuwelingen. Voor haar nieuwste bundel sprak ze zo=n 25 mensen over hun zeer uiteenlopende liefdes tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In hun herinnering was dit vaak de Grote Liefde B ‘misschien is het buiten het kamp niet eens mogelijk zo heftig verliefd te worden’. Ze maakt Auschwitz dragelijk voor het zigeunermeisje Lily Franz en haar Poolse Zbyszek. Ze helpt Ben van Elsland door zijn tewerkstelling in Duitsland, waar hij zijn eerste man kust; ‘het luchtalarm ging, het licht viel uit. En ineens pakt-ie me beet en begint mij toch te zoenen!’

Soms echter maakt de liefde de oorlog nog gruwelijker dan hij al was. Wytske W. had zwaar te lijden onder de politieke keuzes van haar man, die zich ontpopt tot een fanatieke NSB-er B >dat hij zóveel mensen had aangegeven had ik nooit gedacht=. Toch neemt ze hem terug als hij zijn straf heeft uitgezeten, al zijn al haar kinderen uit schaamte geëmigreerd.

Aangrijpend is het verhaal van Derkjen Bouwens en Bennie Polman. Als jonggehuwde bekeerd tot de Jehova’s Getuigen weigert Bennie stellingen te graven voor de Duitsers. Hij wordt geëxecuteerd. Diepbedroefd maar niet van haar geloof gevallen, wacht Derkjen nog steeds tot ze hem kan omhelzen in het Paradijs.

Uiteindelijk vertelt dit boek meer over de oorlog dan over de liefde. En dan vooral over de ‘gewone-mensenoorlog’: over principiële keuzes maar vaker nog ad-hoc besluiten B die uiteindelijk van levensbelang blijken. Over wonderlijke naïviteit B ‘als je jong bent en zó gelukkig, wat interesseert een oorlog je dan’ B, veel gescharrel en improviseren. En over de chaos van de laatste oorlogsmaanden en het vaak moeizame geploeter in de eerste jaren erna.

Zo krijgen de joodse overlevenden Catharina en Maurits na hun terugkeer met veel moeite een woning van NSB-ers – zelfs de pannenset is er uitgevoerd in zwart en rood. Maar ook daar dreigen ze te worden uitgezet. Ze emigreren, want in Nederland hebben ze niets meer te zoeken. Toch mag het kamp, zegt Maurits, ‘nooit een excuus zijn voor een slecht humeur’.
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer