‘Geschiedpornograaf’ Knopp stopt ermee

Professor Dr. Guido Knopp gaat met pensioen. Op 29 januari 2013 wordt de Duitse televisiehistoricus 65 jaar. In zijn laatste seizoen vertoont hij nog één keer zijn kunstje. Die Weltenbrand heet Knopps driedelige afscheidsshow. De beide wereldoorlogen samengeperst in driemaal drie kwartier, uitgezonden op prime time.

Van zijn publieke zender ZDF kreeg Knopp dit keer extra geld voor een technische innovatie. De zwart-witbeelden uit de beide wereldoorlogen werden ingekleurd. Veldgroen, modderbruin, bloedrood: zo realistisch waren de loopgraven aan de Marne nog niet in beeld gebracht. Daaronder de gebruikelijke dreigende muziek en de sombere commentaarstem.

En natuurlijk niet te vergeten het handelsmerk van Knopp. Hij begon ermee in begin jaren negentig: de nagespeelde historische scènes. In Die Weltenbrand draven al na anderhalve minuut acteurs door een lazaret met een draagbaar waarop een jonge Franse officier ligt te kermen, luisterend naar de naam Charles de Gaulle. De Eerste en de Tweede Wereldoorlog gevat in één dramatische episode. 

Voor de leden van Knopps ZDF-redactieteam is het inmiddels routine. Na een kwarteeuw historische programma’s voor het grote publiek weten ze precies hoe ze een verhaal moeten vertellen. Eerst Goering in 1945 in handen van de geallieerden, dan Goering als vliegeniersheld in de Eerste Wereldoorlog, vervolgens De Gaulle triomferend in Parijs, dan de lazaretscène.

Het is een scenario dat tot in de miniemste details politiek correct is. In de 25 jaar dat Knopp de Duitse oorlogsgeschiedenis in beeld heeft gebracht, heeft hij er nooit enige twijfel over laten bestaan wie goed was en wie fout. Je hoorde het al aan de muziek die klonk wanneer Hitler in beeld kwam. De Duitse kijkers hielden wel van die duidelijkheid. Met miljoenen tegelijk keken ze naar Knopps programma’s. En ook Amerikaanse televisiekanalen kochten zijn series graag aan.

Maar in vakkringen was er veel kritiek. Knopps hang naar overduidelijkheid grensde aan wat een Amerikaanse historicus ‘geschiedpornografie’ noemde: Knopp liet niets te raden over. Pornografisch aan zijn series vinden sommige vakbroeders ook dat de kijker zich ondanks het commentaar toch verlustigt aan de vele beelden van nazimachtsvertoon, die veelal stammen uit Hitlers eigen ministerie van Propaganda. Knopps verweer: ‘Maar zo dom zijn de kijkers niet!’

‘Infotainment’, ‘docutainment’, ‘histotainment’ – al die termen passeren in de vele commentaren bij Knopps afscheid de revue. De origineelste is ‘steampunk’: Knopp zou een soort omgekeerde sciencefiction bieden. Het verleden als computerspel. Niet slecht bedacht.

Antoine Verbij is correspondent in Berlijn 

_{Foto: Kerstin Bänsch}