Een koningin met mannenbenen. Fanny Blankers-Koen, atlete van de eeuw door Kees Kooman. 240 p. L.J. Veen, euro 16,50
‘In dit boek krijgt u antwoord op de vraag of Fanny Blankers-Koen zich in haar privé-leven net zo koninklijk heeft gedragen als in het atletiekstadion,’ zegt Kees Kooman dreigend in zijn voorwoord. Moet je dan doorlezen, of dit boek over ‘de vliegende huisvrouw’ haastig wegleggen? Lastig! Hebben we nog ongeveer één nationale heldin zonder rouwrandjes over, dan komt de desillusie alweer om de hoek kijken.
Maar doorlezen loont de moeite, want Kooman maakt het niet al te bont met zijn debunking. Hij schrijft helaas – als zoveel sportverslaggevers – te bloemrijk en vervalt soms in clichés, maar hij laat Fanny Blankers tenminste volledig in haar waarde. Uit zijn relaas spreekt oprechte bewondering voor de internationaal erkende ‘atlete van de eeuw’.
Vanwaar die eretitel? Fanny Blankers-Koen was een absoluut natuurtalent, in de sport veelzijdig als geen ander en een ware wegbereidster voor de emancipatie van de sportvrouw. Op het hoogtepunt van haar roem – de Olympische Spelen van 1948 in Londen – was zij al dertig jaar oud. Zij weerlegde met haar vier gouden medailles op zeer verschillende nummers tal van vooroordelen: tegen vrouwen in het algemeen, tegen de Europese vrouw die na de ontberingen van de oorlogsjaren wel zou moeten verliezen van de Amerikanen, en tegen het idee – toentertijd nog stevig verankerd in de samenleving – dat een topsportster niets anders dan een ontaarde moeder en huisvrouw kon zijn. Ontaard? Zo Hollands-proper was Fanny dat de arme Kooman uit huize Blankers weinig of niets van historische waarde heeft kunnen bemachtigen voor zijn biografie: allemaal weggegooid bij de grote schoonmaak.
De koningin kon ook een kreng zijn, zo blijkt. Thuis hing zij de bullebak uit. Een knuffelmoeder zou leuker zijn geweest, mopperen haar kinderen. Dieptepunt wat deze sinistere kant van Fanny betreft was de geslaagde actie van het echtpaar Blankers om een dreigende concurrente, Foekje Dillema, met een geslachtstest (Dillema bleek zogenaamd te veel ‘man’) op een zijspoor te rangeren. Een schandalige rotstreek en je reinste willekeur, concludeert Kooman terecht. Laten we het er maar op houden dat wie lief is voor anderen, ook lief is voor zichzelf. En dan word je geen viervoudig olympisch kampioen.
Doeko Bosscher is hoogleraar eigentijdse geschiedenis aan de Universiteit van Groningen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
