Er gaat weer wat rond op sociale media waar ik zó moe van wordt. In een korte video vol AI-animatie komt de ene na de andere vieze mythe voorbij. Hoge hakken zijn uitgevonden zodat vrouwen niet in de uitwerpselen stapten, die in de middeleeuwse straten tot aan je enkels kwamen. Parfum is uitgevonden om de geur van diezelfde uitwerpselen te camoufleren, en omdat mensen nooit in bad gingen. Mensen leegden hun po’s gewoon uit het raam, op de hoofden van voorbijgangers. Het is een smerig filmpje, geloof me, u wilt het niet zien.
Ik hoef u hopelijk niet te vertellen dat wat de video beweert, onzin is of tenminste enorm overdreven. Parfum is natuurlijk gewoon uitgevonden omdat mensen van lekkere geurtjes houden. Het bestond ook al lang voor de Middeleeuwen. Hoge hakken hebben altijd dezelfde functie gehad: jezelf langer maken dan je eigenlijk bent. Middeleeuwers droegen een soort houten onderzolen – trippen – om hun schoenen droog en warm te houden, maar de straten in hun tijd waren echt niet zo vies als je zou denken. Er waren goten voor de regen en het gebruikte huishoudwater, niet voor de inhoud van de po. Voor het afvoeren van feces en huisvuil golden strenge regels. Zomaar uit het raam kieperen was verboden en sociaal onacceptabel. Er zijn historische verslagen van ruzies die ontstonden omdat iemand bijvoorbeeld een stukje vis op straat had gegooid. En deze mensen zouden het prima hebben gevonden als het om de haverklap ranzigheid regende?
Meer columns lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Dit soort filmpjes vol vooroordelen, mythes en halve waarheden doen het reuze goed op sociale media. Niet alleen omdat we het fijn vinden om bevestigd te zien wat we geloven, maar ook omdat het leuk is om te horen dat vroeger de dingen slechter waren. En we zijn diep van binnen allemaal kleine kinderen, die verhaaltjes over poep en pies fascinerend vinden. Soms komt er zelfs een beetje racisme bij kijken: het idee dat Europeanen vroeger een stelletje viespeuken waren, is relatief erg populair onder niet-Europeanen die vanwege het verleden nog een appeltje te schillen hebben. Ik kan het ze niet helemaal kwalijk nemen, want Europeanen hebben zelf nogal eens andere bevolkingsgroepen beschuldigd van onbeschaafd en onhygiënisch gedrag. Boontje komt om zijn loontje, zou je bijna zeggen. Maar dat maakt de vieze verhalen nog niet waar.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
En nee, ik zal niet wéér over AI beginnen (nou ja, niet te veel), maar een van de redenen dat de video zo gretig aftrek vindt, is dat het er erg gelikt uitziet. Ik wou dat ik dit op een andere manier kon verwoorden, want likken is geen woord dat je wilt associëren met dit vieze filmpje. Maar we leven in een tijd waarin iemand zonder enige kennis of talent in een paar minuten een indrukwekkende video in elkaar kan zetten. Met animaties, muziek en zelfs de gegenereerde stem van een verteller, kortom een kant-en-klaar product. Nog niet zo lang geleden vergde zoiets veel technische expertise en een klein vermogen.
Het ziet er prachtig uit en het publiek werkt het naar binnen als zoete koek. Maar dat niets wordt onderbouwd met bronnen of referenties, interesseert niemand. Mensen zien iets wat ze willen zien en hup, delen maar. Als een urinevlek verspreid de onzin zich over het internet. Voor je het weet hebben miljoenen mensen zo’n filmpje gezien. Terwijl een documentaire over middeleeuwse hygiëne waar bergen onderzoek voor is gedaan is en dat een kapitaal kostte om te maken, misschien door een paar duizend mensen wordt bekeken. Het is vechten tegen de bierkaai.
En, heeft u het filmpje al gevonden? Ik zei toch, niet naar kijken!
