Home `Een mening’

`Een mening’

  • Gepubliceerd op: 11 februari 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé
  • 2 minuten leestijd

Nederland puilt uit van zaken waarover men in het geheel niets wil weten. En de zaak waarover men wel het minst wil weten, is het koningshuis. Men tolereert de Oranjes zwijgend, zoals men een regenbui of een universitaire opleiding met een stiff upper lip over zich heen laat gaan. Althans, ik meende dat zulks in beschaafde kringen de rigueur was.

        Dit abuis openbaart hoe weinig ik in beschaafde kringen verkeer. De Oranjes liggen thans op ieders lippen, en onlangs waaide er zelfs stof op over een geschiedfilosofische opmerking die Maxima en Willem-Alexander maakten aan de vooravond van hun huwelijk. Zij noemden het onderzoek van de historicus Michiel Baud naar de rol van vader Zorreguieta tijdens het militaire bewind in Argentinië even unisono als welgemeend `een mening’. Politici tuimelden over elkaar heen om deze uitspraak te bestempelen als `dom’, en Baud zelf gaf een schriftelijke verklaring uit waarin hij meldde dat zijn mening wel degelijk stoelde op onderzoek van niet minder dan `duizenden bladzijden’ leesvoer.
        Hoewel de Leidse historicus van Oranje in wijsgerige zin gelijk had, is het toch jammer dat hij enigszins neerbuigend deed over de goedbedoelde inspanningen van Baud. Met zijn `mening’ was hij immers niet de eerste Nederlands historicus die het vorstenhuis met groot vertoon van dienstbaarheid uit de penarie redde. Sterker nog: de Oranje-dynastie is in hoge mate de vrucht van meningen van geschiedvorsers. Verleden jaar publiceerde de Amsterdamse historica Sandra Langereis nog het belangwekkende proefschrift Geschiedenis als ambacht, waarin dit ter sprake komt.
        In haar werk over de oervaders van de vaderlandse geschiedschrijving, Scriverius en Buchelius, blijkt zonneklaar hoe nijver – en na lezing van wel `duizenden bladzijden’ – deze historici met hun meningen de fundamenten legden van ons koningshuis. Zij deden zulks overigens op rechtstreeks verzoek van stadhouder Frederik Hendrik, de zoon van Willem van Oranje en in 1625 opvolger van zijn broer Maurits. Frederik Hendrik wilde zijn vorstelijke ambities schragen met een bijpassend verleden, inclusief een klinkende genealogie en oogverblindende heraldiek.
        Petrus Scriverius uit Leiden liet zich willig voor dit karretje spannen (Orange faut bien une messe, denkt men algauw in de Sleutelstad), maar zocht wel rugdekking van zijn minder enthousiaste Utrechtse collega Arnoldus Buchelius. Uit hun briefwisseling blijkt dat de heren wat lacherig waren over de vorstelijke ambities van de stadhouder, die alleen kon bogen op een grafelijke wapentje. Maar zoals dat gaat, kwamen zij uiteindelijk met een geschiedkundig rapport dat bij de Oranjes in de smaak viel. Zozeer dat de Leidse hoogleraar nog eens mocht opdraven, nu om Frederiks zoon Willem II te redden.
        Die zou in 1641 trouwen met Maria Stuart, maar aan de vooravond van het huwelijk wilde het Engelse koningshuis bewijs dat men niet in zee ging met een Hollandse parvenu. Scriverius was Leids historicus genoeg om razendsnel een klinkende stamboom en dito wapenteken voor Willem te verzinnen, met onnavolgbaar lange historische wortels. De Engelsen zwichtten voor dit geschiedkundig geweld, en aldus geschiedde het dat wij straks een historicus als vorst hebben dankzij de `mening’ van andere historici.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer