Martin Sommer
‘Dat is een dom idee van mensen die zich laten meeslepen door hun pro-Europese sentimenten. En die niks begrijpen van het belang van nationale solidariteit voor defensie. Begin jaren vijftig opperde de Franse premier René Pleven al het idee van een Europese Defensie Gemeenschap. De Amerikanen hadden toen de handen vol in Korea, en drongen er bij de Europeanen op aan meer verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen defensie.
H.L. Wesseling heeft in zijn prachtige biografie van Charles de Gaulle, De man die nee zei, beschreven hoe de Franse oorlogsheld in ruste zich daar fel tegen verzette. Met als doorslaggevend argument dat geen Franse soldaat ooit onder een Duitse officier zou willen dienen. Het plan werd door het Franse parlement verworpen. De Gaulle had terecht gewezen op het solidariteitsprobleem in een transnationaal leger.
Wij hebben daar zelf nog niet zo lang geleden een nare ervaring mee gehad: bij de val van Srebrenica. De Nederlandse regering had herhaaldelijk bij de Franse opperbevelhebber van de VN-troepen aangedrongen op bombardementen op Servische stellingen om de Nederlandse troepen in de enclave te ontzetten. Die weigerde dat op bevel van president Jacques Chirac, die een geheime deal met de Serviërs had gesloten omdat dezen een groep Franse soldaten gegijzeld hielden. Dit illustreert precies mijn punt dat nationale solidariteit altijd boven internationale solidariteit zal gaan.’
Beatrice de Graaf
‘Dat is exact wat de geallieerde mogendheden dachten toen ze in 1815 Napoleon voor de tweede keer moesten verslaan. In 1814 was Napoleon ternauwernood op de knieën gedwongen: de eenheid onder de meer dan een miljoen geallieerde manschappen — die geen centrale bevelvoering kenden — was ver te zoeken geweest. En tsaar Alexander I en koning Friedrich Wilhelm III van Pruisen schoven herhaaldelijk hun generaals terzijde, omdat ze meenden op hun eigen tactische inzicht te kunnen vertrouwen.
In 1815 pakten ze het daarom anders aan. De hertog van Wellington kreeg het centrale commando over álle troepen van de coalitie en zorgde voor een vrijwel naadloze communicatie tussen de legermachten. Na Waterloo besloten de geallieerden dat opperbevel te handhaven en een Europees leger van 1,2 miljoen soldaten op de been te houden tot de situatie in Europa was gestabiliseerd. Het respect dat de generaals hadden voor Wellington speelde daarbij een belangrijke rol.
Je zou hieruit kunnen concluderen dat een Europees leger alleen kans van slagen heeft als er een grote gemeenschappelijke vijand is, en de machthebbers hun wederzijds wantrouwen kunnen opschorten — zoals dat in de Tweede Wereldoorlog ook het geval was. Maar je zou evengoed kunnen concluderen dat een Europees leger niet mogelijk is als de Britten en de Russen erbuiten blijven.’
Eva Rovers
‘Een Europees leger beschouw ik op z’n best als een noodzakelijk kwaad. Een sterkere samenwerking en solidariteit binnen de NAVO zouden het overbodig maken. Maar nu een van de belangrijkste NAVO-lidstaten wordt geleid door een grillige president, die samenwerking en solidariteit beschouwt als een gevaar voor zijn land, begrijp ik dat Angela Merkel en Emmanuel Macron met dit idee komen. Ook omdat we de gevolgen van een mogelijk harde Brexit nog niet kunnen inschatten.
De vraag is alleen of veiligheid wel echt de enige reden is, want er spelen grote financiële belangen mee. De Europese wapenindustrie heeft in Brussel een flinke vinger in de pap, en die heeft uiteraard alle baat bij een dergelijke ontwikkeling. Niet in het minst bij het Europees Defensiefonds voor militair onderzoek.
We mogen nooit vergeten dat de Europese Unie ooit is ontstaan als vredesproject. De opbouw van een Europees leger en het aanjagen van de Europese wapenindustrie staan daarmee op gespannen voet. Misschien moeten Macron en Merkel toch nog eens Immanuel Kants filosofische schets Zum Ewigen Frieden lezen. In dat werk, dat de grondleggers van de EU mede inspireerde, onderzoekt Kant de voorwaarden voor blijvende vrede. Hij noemt demilitarisering en samenwerking binnen een federatie van vrije staten als belangrijke voorwaarden voor een dergelijke vrede.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
