Sommige mensen bezorgen je voor de rest van je leven een minderwaardigheidscomplex. Ze zijn zo briljant en veelzijdig, dat je altijd het gevoel hebt dat hoezeer je ook je best doet, je altijd een armzalige krabbelaar zult blijven. En wie de biografie van Christiaan Huygens (1629-1695) heeft gelezen, vraagt zich af of het überhaupt nog zin heeft om uit bed te komen. Ook zijn vader – de dichter, musicus, componist, diplomaat, geleerde, mecenas en architect Constantijn Huygens (1596-1687) – was allerminst een sufferd, maar Christiaan overtrof hem glansrijk. Niettemin is de zoon nog altijd minder bekend dan de vader, terwijl zijn reputatie als wetenschapper ook wordt overschaduwd door die van Isaac Newton (1643-1727).
Niettemin was Christiaan Huygens tot aan de opkomst van de jongere Newton de grootste en beroemdste wetenschapper van zijn tijd, terwijl hij tegelijkertijd veelzijdiger was dan de Engelse natuurkundige. Huygens was niet alleen de eerste die bij het oplossen van natuurkundige vraagstukken wiskundige formules toepaste, maar ook als mathematicus was hij een vernieuwer, die onder meer de basis legde voor de kansberekening. Daarnaast deed hij als sterrenkundige belangrijke ontdekkingen – zoals de ring en de maan van Saturnus – terwijl hij met zijn slingeruurwerk de eerste echt nauwkeurige klok maakte. En alsof dit alles nog niet genoeg was, bleek hij ook nog een bijzonder getalenteerd tekenaar, letterkundige, musicus, componist en muziektheoreticus, die met verdeling van het octaaf in eenendertig tonen een voorproefje gaf van de muzikale vernieuwingen in de twintigste eeuw. Tot slot was hij ook nog een briljant netwerker die onder meer betrokken was bij de oprichting was van de Franse Academie royale des sciences.
Een eeuw van licht is niet de eerste biografie van Huygens – het prachtige Titan kan niet slapen van C.D. Andriesse uit 1993 is nog altijd zeer lezenswaard – maar dit meeslepend geschreven, vaak zinderende boek laat wellicht nog beter zien hoe geniaal en bijzonder deze man was. De Engelse titel luidt Dutch Light, waarmee Aldersey-Williams wil benadrukken dat naast schilders als Rembrandt, Vermeer en Ruysdael ook een natuurwetenschapper als Huygens – die de grondlegger was van de golftheorie van het licht – betoverd en geïnspireerd werd door het licht, dat in dit land net iets anders lijkt dan elders. Bovendien straalde door hun werk dit licht ook uit naar de rest van de wereld en leverde de Republiek een enorme bijdrage aan de Westerse cultuur.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Een eeuw van licht. Het leven van Christiaan Huygens
Hugh Aldersey-Williams
Vert. Ineke van den Elskamp en Gertjan Wallinga
488 p. Thomas Rap, € 29,99