Houthandel met de Nederlandse Republiek gaf de economie van Zuidwest-Duitsland in de achttiende eeuw een boost, betoogt historicus Ralf Banken in het tijdschrift TSEG. De Duitse houthandelaren stonden mede aan de basis van Duitslands industriële expansie.
In de Republiek was veel vraag naar hout, onder andere voor de scheepsbouw. In het Zwarte Woud en omgeving groeiden veel bomen. Tussen de twee gebieden liep een ideale handelsroute: de Rijn. Het gevolg was een omvangrijke houthandel. Deze was in de zeventiende eeuw voor een belangrijk deel in Nederlandse handen geweest, maar in de achttiende eeuw namen Duitsers de handel over.
Meer historisch nieuws lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Een van hen was Wilhelm Mauritz. Omdat hij in 1764 in financiële problemen raakte, werd zijn bedrijfsvoering op papier gezet en aan de hand daarvan kon historicus Ralf Banken de houthandel reconstrueren. Daar kwam nogal wat bij kijken. Mauritz had meerdere mensen in dienst, die het hout op verschillende plaatsen moesten inkopen. Vervolgens werd het op enorme vlotten geladen. Stuurlui brachten die veilig naar de Nederlandse klanten. Omdat bankrekeningen nog niet standaard waren, liepen betalingen vaak via tussenpersonen zoals herbergiers, met wie dus ook contacten moesten worden onderhouden.
Al dat geld moest ergens vandaan komen, lang voordat de verkoop daadwerkelijk plaatsvond. Daarom leende Mauritz bij verschillende banken, liet hij klanten vooruit betalen, kocht hij op krediet en liet hij zijn familie investeren. Ondernemers zoals hij maakten dus gebruik van kapitalistische methodes, die zo voet aan de grond kregen in verschillende regio’s in Zuidwest-Duitsland. Bovendien verdienden ze kapitalen, die ze onder andere investeerden in nieuwe industrieën.
Dat ging niet altijd goed, zoals de casus van Mauritz illustreert. Risico’s hoorden bij de onderneming. En dat ziet Banken als een belangrijke ontwikkeling: de opkomst van een ondernemende klasse die graag risico’s nam, en die in de negentiende eeuw een grote rol zou spelen in de groeiende Duitse economie.
Openingsafbeelding: Houtvlot op de Rijn bij Bonn. Ets, circa 1796.
