Home Draken bleken niet te bestaan

Draken bleken niet te bestaan

  • Gepubliceerd op: 2 oktober 2021
  • Laatste update 02 nov 2021
  • Auteur:
    Rob Hartmans
Draken bleken niet te bestaan

Vanaf 1500 kwam de wetenschappelijke studie van de natuur op gang. Dat leverde talloze nieuwe inzichten op. Lastig was wel dat steeds meer bevindingen in strijd met de Bijbel waren, zo laat Hans Mulder zien.

Eeuwenlang moet de mens de natuur hebben gezien als een tamelijk vijandige omgeving, waar gevaarlijke dieren leefden en onbeheersbare krachten werkzaam waren. Tegelijkertijd was die natuur hard nodig, om te jagen, eetbare planten en vruchten te verzamelen en bomen te kappen. Overleven stond centraal. Hoe de natuur eigenlijk in elkaar zat, was een vraag waarvan de meesten zich de luxe  niet konden permitteren. Uiteraard waren er al in de Oudheid en de Middeleeuwen mensen die wel belangstelling hadden voor de natuur, maar het was pas vanaf circa 1500 dat een breder publiek de natuur begon te ‘ontdekken’ en de wetenschappelijke bestudering ervan echt op gang kwam.

Hans Mulder vertelt hoe de afgelopen vijf eeuwen de natuur werd ontsluierd. Hij is conservator van de natuurwetenschappelijke collecties van de Universiteit van Amsterdam. Toen de onder hem ressorterende Artis Bibliotheek wegens verbouwing twee jaar dichtging en hij vanwege de coronapandemie thuis moest werken, had hij eindelijk tijd om een boek te schrijven. Doordat hij voor de illustraties kon putten uit de bijzonder rijke Artis Bibliotheek, is De ontdekking van de natuur niet alleen een heerlijk leesboek, maar ook een prachtig kijkboek geworden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Mulder laat zien hoe bij deze ontdekkingstocht nieuwsgierigheid en verlangen naar echte kennis het geleidelijk aan wonnen van vooropgezette ideeën. Lange tijd waren ook serieuze geleerden het erover eens dat er draken bestonden, want die worden immers in de Bijbel genoemd. Hetzelfde gold voor de eenhoorn, al kwamen ze er op een zeker moment achter dat het hier om een vertaalfout ging.

Radicale atheïsten als Richard Dawkins en Paul Cliteur zouden hierin hun opvatting bevestigd kunnen zien dat religie de grote hinderpaal bij wetenschappelijke vooruitgang vormde. Mulder stelt daarentegen dat de Reformatie, naast de uitvinding van de boekdrukkunst, een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontdekking van de natuur. Veel protestantse theologen stelden immers dat Gods almacht zich niet alleen in de Bijbel openbaart, maar ook in het Boek der Natuur. Grondig onderzoek naar natuurlijke verschijnselen zou de mens doen beseffen hoe geniaal Gods schepping in elkaar zat.

Uiteindelijk ondergroef datzelfde onderzoek toch de dominante positie van het christelijk geloof, aangezien steeds meer verschijnselen niet meer vielen te rijmen met de oude dogma’s. Dat blijkt uit een fraai hoofdstuk over de ontdekking van fossielen, die het scheppingsverhaal ernstig ondermijnden.

De ontdekking van de natuur

Hans Mulder

256 p. Terra, € 49,99