Home Draken bleken niet te bestaan

Draken bleken niet te bestaan

  • Gepubliceerd op: 2 oktober 2021
  • Laatste update 27 jan 2025
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 2 minuten leestijd
Draken bleken niet te bestaan

Vanaf 1500 kwam de wetenschappelijke studie van de natuur op gang. Dat leverde talloze nieuwe inzichten op. Lastig was wel dat steeds meer bevindingen in strijd met de Bijbel waren, zo laat Hans Mulder zien.

Eeuwenlang moet de mens de natuur hebben gezien als een tamelijk vijandige omgeving, waar gevaarlijke dieren leefden en onbeheersbare krachten werkzaam waren. Tegelijkertijd was die natuur hard nodig, om te jagen, eetbare planten en vruchten te verzamelen en bomen te kappen. Overleven stond centraal. Hoe de natuur eigenlijk in elkaar zat, was een vraag waarvan de meesten zich de luxe  niet konden permitteren. Uiteraard waren er al in de Oudheid en de Middeleeuwen mensen die wel belangstelling hadden voor de natuur, maar het was pas vanaf circa 1500 dat een breder publiek de natuur begon te ‘ontdekken’ en de wetenschappelijke bestudering ervan echt op gang kwam.

Hans Mulder vertelt hoe de afgelopen vijf eeuwen de natuur werd ontsluierd. Hij is conservator van de natuurwetenschappelijke collecties van de Universiteit van Amsterdam. Toen de onder hem ressorterende Artis Bibliotheek wegens verbouwing twee jaar dichtging en hij vanwege de coronapandemie thuis moest werken, had hij eindelijk tijd om een boek te schrijven. Doordat hij voor de illustraties kon putten uit de bijzonder rijke Artis Bibliotheek, is De ontdekking van de natuur niet alleen een heerlijk leesboek, maar ook een prachtig kijkboek geworden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Mulder laat zien hoe bij deze ontdekkingstocht nieuwsgierigheid en verlangen naar echte kennis het geleidelijk aan wonnen van vooropgezette ideeën. Lange tijd waren ook serieuze geleerden het erover eens dat er draken bestonden, want die worden immers in de Bijbel genoemd. Hetzelfde gold voor de eenhoorn, al kwamen ze er op een zeker moment achter dat het hier om een vertaalfout ging.

Radicale atheïsten als Richard Dawkins en Paul Cliteur zouden hierin hun opvatting bevestigd kunnen zien dat religie de grote hinderpaal bij wetenschappelijke vooruitgang vormde. Mulder stelt daarentegen dat de Reformatie, naast de uitvinding van de boekdrukkunst, een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontdekking van de natuur. Veel protestantse theologen stelden immers dat Gods almacht zich niet alleen in de Bijbel openbaart, maar ook in het Boek der Natuur. Grondig onderzoek naar natuurlijke verschijnselen zou de mens doen beseffen hoe geniaal Gods schepping in elkaar zat.

Uiteindelijk ondergroef datzelfde onderzoek toch de dominante positie van het christelijk geloof, aangezien steeds meer verschijnselen niet meer vielen te rijmen met de oude dogma’s. Dat blijkt uit een fraai hoofdstuk over de ontdekking van fossielen, die het scheppingsverhaal ernstig ondermijnden.

De ontdekking van de natuur

Hans Mulder

256 p. Terra, € 49,99

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer