De Palestijnse kant van het verhaal

Het Israëlisch-Palestijnse conflict kwam een eeuw geleden al op scherp te staan door de zogeheten Balfour-verklaring. Zo laat de historicus Rashid Khalidi zien. Hij kiest daarbij duidelijk de zijde van de Palestijnen.

‘In naam van God, moge Palestina met rust gelaten worden.’ Met deze woorden eindigt de brief van de burgemeester van Jeruzalem in 1899 aan Theodor Herzl, de ideoloog van het moderne zionisme. Dat was tevergeefs, weten we nu. Rashid Khalidi, de Palestijns-Amerikaanse achterachterneef van deze burgemeester, publiceerde in 2020 in het Engels een boek over de geschiedenis van Palestina, dat nu in een Nederlandse vertaling is verschenen.

In De honderdjarige oorlog tegen Palestina vertelt Khalidi het verhaal van het Israëlisch-Palestijnse conflict vanuit Palestijns perspectief. Tot nu toe was in de geschiedschrijving de Israëlische blik dominant. Israël werd lange tijd gezien als het beloofde land voor de Joden, de enige democratie in het Midden-Oosten, die werd bedreigd door haar buurlanden. Khalidi ziet dit anders. De Palestijnen zijn volgens hem de oorspronkelijke bewoners van het gebied: zij werden en worden uit hun land Palestina verdreven door de Israëliërs. Hij beschouwt het zionisme als een negentiende-eeuwse ideologie die de Palestijnen veel ellende heeft bezorgd. En hij constateert dat westerse grootmachten, eerst het Britse Rijk en nu de Verenigde Staten, medeschuldig zijn aan de onderdrukking van de Palestijnen.

Khalidi begint zijn boek niet met de Nakba (de ‘catastrofe’), de etnische zuivering van de Palestijnen in 1948, maar met de Britse Balfour-verklaring van 1917. Daarin werd de Joden een nationaal thuis beloofd in Palestina. Deze verklaring hield geen rekening met de Arabieren die al in het gebied woonden; voor hen gold het nationale zelfbeschikkingsrecht niet. De Israëlische migratie leidde tot de Arabisch-Palestijnse opstand van 1936-1939.

Khalidi noemt 1917 de eerste oorlogsverklaring tegen de Palestijnen. De andere oorlogsverklaringen zijn volgens hem de Nakba (1948), de Zesdaagse Oorlog (1967), de Invasie van Libanon (1982), de Eerste Intifada (1987-1995) en de Tweede Intifada (2000-2014). Israël pakte elke keer meer land van de Palestijnen af. Over de PLO van Yasser Arafat en Hamas is Khalidi kritisch. Hij vindt dat Palestijnen op een intelligentere manier voor hun rechten moeten opkomen. Zijn voorbeeld is literatuurwetenschapper Edward Saïd, die het linkerdeel van de publieke opinie wist te overtuigen van gelijke rechten voor Palestijnen.

De honderdjarige oorlog tegen Palestina is een must voor iedereen die meer wil weten over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Het boek is niet objectief, maar wel kritisch over de ‘eigen’ kant. Het vertelt ook de familiegeschiedenis van de Khalidi’s, een rijke Palestijnse familie die door de Israëliërs werd verdreven en binnen de Palestijnse beweging haar plek moest vinden.

Openingsafbeelding: Palestijnse vluchtelingen, 18 april 1948. Bron: Getty Images.