Home DE ONWEERSTAANBARE BASTAARD

DE ONWEERSTAANBARE BASTAARD

  • Gepubliceerd op: 7 november 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • 2 minuten leestijd

352 p. Augustus, euro 18,50


Wat kan een historisch geïnteresseerde lezer opsteken over de historische werkelijkheid van 1914-1918 uit de roman De onweerstaanbare bastaard van Conny Braam? Het antwoord op de vraag is: niets. Laten we, bij wijze van steekproef, één scène onder de loep nemen, waarin een Duitse deserteur vertelt over een aanval met mosterdgas die hij zelf heeft meegemaakt. Braam stapelt hierin de ene fout op de andere.
        In de eerste plaats begaat ze een doodzonde tegen de chronologie. In de roman is het voorjaar van 1917 aangebroken; de herinnering geldt een aanval die in 1916 of eerder heeft plaatsgevonden. Jammer dat Braam niet weet dat mosterdgas pas in juli 1917 voor het eerst is ingezet.
        In de tweede plaats laat zij het mosterdgas snel en dodelijk inwerken op de longen. Haar beschrijving van de stervenden lijkt sterk op die in het beroemde gedicht Dulce et Decorum est van Wilfred Owen. Maar dat gedicht gaat over chloor- of fosgeengas. Mosterdgas is alleen dodelijk in zeer hoge concentraties voor soldaten zónder gasmasker, maar in 1917 hadden Duitse soldaten allang gasmaskers. Braam noemt dan weer niet de juist voor mosterdgas zo typerende blaarvorming op de huid; het gas dringt door kleding, schoenen en zelfs rubber heen.
        In de derde plaats laat ze het gas `sissen’. Mosterdgas is vloeibaar en werd niet uit cilinders losgelaten, maar met granaten afgeschoten.
        In de vierde plaats laat Braam de soldaten op hun zakdoeken pissen om deze daarna als masker te gebruiken. Hier verwart zij de eerste geïmproviseerde gasmaskers uit april 1915 met de latere standaarduitrusting van natgemaakte doeken. En in 1917 werden al echte gasmaskers gebruikt.
        In de vijfde plaats ruikt het gas volgens de verteller naar `geraniums’, maar dat is nu juist de karakteristieke geur van lewisite, een Amerikaans strijdgas uit 1918 (!), en dat gas is nóóit op het slagveld ingezet.

Maar het wordt nog erger als Braam op winst beluste Nederlandse boeren `op grote schaal mosterdzaad’ laat verbouwen voor de `aanmaak van gifgas’ in Duitsland. Jammer dat mevrouw Braam niet weet dat mosterdgas een puur chemisch product is en net zoveel met mosterd te maken heeft als Shell-benzine met schelpen. In haar ijver om de Nederlandse kapitalisten aan te klagen neemt ze een loopje met de feiten. Doesburg, Nederlands Mosterdstad nummer 1, is gewaarschuwd. Als het aan Braam ligt, staan de eerste VN-waarnemers binnenkort voor de deur!

Willem Melching is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in de geschiedenis van Duitsland.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer