Home De nevelmaand brumaire

De nevelmaand brumaire

  • Gepubliceerd op: 17 april 2007
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marchien den Hertog
  • 2 minuten leestijd

De nevelmaand brumaire
Al maanden heerste er opwinding in Parijs. Eindelijk komen de Staten Generaal bijeen. De gesprekken, ook onder de adel, gaan alleen maar over politiek. ‘In het theater in Versailles werd geapplaudisseerd voor republikeinse teksten, onder de edelen ging het over democratie, op de bals over filosofie en in de boudoirs over moraal,’ schrijft de comte de Ségur.



Zo herinnert ook de Franse hofdame Lucy, markiezin de La Tour du Pin, zich het voorjaar van 1789. Ze zal de revolutie die op stapel staat in angstige momenten – aanhoudingen, opstootjes en onderduik – aan den lijve meemaken, tot ze in 1794 vlucht naar Amerika, waar ze aantal jaren heel gelukkig leeft als boerin.

Aan de hand van Lucy’s memoires schetst Caroline Hanken een verrassend en genuanceerd beeld van de Franse Revolutie. Niet – wat gezien haar bron voor de hand zou liggen­ – dat van onschuldige edelen die weerloos naar de guillotines worden gesleept. Maar evenmin dat van een adel die zo decadent aan het feesten is dat de revolutie haar volledig overvalt.

Want ook Lucy ervaart haar leven aan het hof vaak als benauwend, duf en zinloos. Veel edelen omarmen de nieuwe ideeën, en het hoofd van de koning ligt in 1789 nog zeker niet op het hakblok; zo wordt hij op de eerste herdenking van de Bastillebestorming nog luid toegejuicht door het volk.

Antropologe Hanken heeft een fijn oog voor veelzeggende details. Zo ontdekt ze een woordenboek uit 1790, met nieuwe woorden als comité, égalité, élire en citoyen. Achterin wordt sterk afgeraden termen als serf, vasal, privilégés, ordre du roi en petit peuple ooit nog te gebruiken.

Ze verwondert zich over de nieuwe kalender die in 1793 wordt ingevoerd (de jaartelling begint in ’92, een week duurt tien dagen, een deel van oktober vormt met november de nevelmaand brumaire); raakt de bevolking hierdoor niet totaal gedesoriënteerd? En ze vraagt zich af waar de lichamen van al die Terreurslachtoffers eigenlijk gebleven zijn.

Zo laat ze op een boeiende manier zien hoe de revolutie zichzelf nog moest uitvinden. Er heerste chaos en besluiteloosheid; door de spanningen kon een kleine gebeurtenis een grote symbolische lading krijgen. Dat revoluties hun eigen kinderen plegen op te eten, moest zelfs Robespierre nog ontdekken.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer