Hoe staat het met uw historische kennis? Ieder jaar organiseert dit blad samen met de Volkskrant en televisieprogramma Andere Tijden de Grote Geschiedenis Quiz. Bereid u voor op deze quiz en oefen mee.
‘De Koning had een verstand dat minder dan middelmatig was maar zeer goed in staat was zich te ontwikkelen. De glorie ging hem boven alles, hij wenste orde en rust, was van nature oppassend, matig, gesloten, beheerste zijn opwellingen en had zijn tong in bedwang; men zal het nauwelijks geloven, maar van nature was hij goed en rechtvaardig,’ zo werd het karakter van de vorst door een hoveling gekenschetst. ‘Al het kwaad kwam van elders. Zijn opvoeding werd in de eerste levensjaren verwaarloosd […], hij vertelde zelfs hoe hij op een avond in de vijver was gevallen en er nog net op tijd uit was gevist, in de tuin van het Palais-Royal te Parijs, waar het hof toen verbleef.’
Later liet de Koning zich in zijn hang naar glorie verblinden door de vleierijen van zijn hovelingen en liaisons, zijn ministers en volgelingen, wier gezelschap hij voortdurend in het dichtbevolkte hof om zich heen wilde zien. De vorst, zo schrijft de chroniqueur, ‘reisde altijd in een karos vol vrouwen: zijn maîtresses, later zijn bastaarddochters, schoondochters, soms Madame, en hofdames als er plaats over was’.
Hardvochtig was de heerser tegenover de talloze vrouwen aan het hof (het magische getal van honderd maîtresses is wel genoemd), die gedwongen werden altijd in galakleed, ‘behangen met juwelen en ingesnoerd in strakke lijfjes’ te reizen, ongeacht ziekte, zwangerschap, pasdoorstane bevalling of kraamtijd.
De kroniekschrijver walgt van de uitbreiding van het paleis in Versailles, begeleid door architect Mansard. De Koning ‘had er plezier in de natuur te tiranniseren en met kunstgrepen en schatten gelds aan zich te onderwerpen. Hij trok her en der gebouwen op zonder vast plan – een allegaartje van moois en foeilijks, weidsheid en verstikking.’ En de tuinen die ‘ongehoord prachtvol, maar voor elk gebruik ongeschikt’ waren noemt hij wansmakelijk.
Wie was de Koning?
a) Lodewijk XIII b) Lodewijk XIV c) Lodewijk XV d) Lodewijk VXI
De oplossing uit nummer 8 was Cornelis de Houtman. Ook tijdens zijn beide reizen naar Indië was hij in gezelschap van zijn broer Frederik, die in september 1599 in Atjeh eveneens gevangen werd genomen. Frederik werd niet gedood; bij een latere reis verkende hij de westkust van Australië. Anthony van Diemen was de gouverneur-generaal van de Oost-Indische Compagnie die Abel Tasman ter expeditie uitzond, waarbij deze als eerste het huidige Tasmanië en Nieuw-Zeeland aandeed. Olivier van Noort, ten slotte, was de eerste Nederlander die de reis rond de aardbol volbracht.
Winnaar van de vorige prijsvraag is Willy Boer uit Ridderkerk. Weet u de oplossing van deze maand? Inzendingen graag vóór 17 november naar de redactie van Historisch Nieuwsblad, Postbus 256, 1110 AG Diemen, of redactiehn@vug.nl. Onder de juiste inzenders verloten wij Het volle leven. Nederlandse literatuur en cultuur ten tijde van de Republiek (1550-1800) door René van Stipriaan.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
