‘De afscheiding van Kosovo was een vergissing’

‘De afscheiding van Kosovo was een vergissing’

Anton van Hooff

‘Als er al sprake is van een vergissing, dan heeft Servië die gemaakt. Kosovo had in het toenmalige Joegoslavië een betrekkelijke autonomie en dat werkte vrij goed. Milošević heeft deze autonomie in 1989 afgeschaft, in het kader van zijn nationalistische politiek. Hij initieerde de “servisering” van Kosovo, waarop de Kosovo-Albanezen reageerden met de creatie van een ondergrondse parallelstaat.
Een Servische vakgenote van mij – op zich toch een redelijk persoon – steunde deze politiek van Milošević ten aanzien van Kosovo indertijd voluit. Zoals de overgrote meerderheid van de Serviërs dat deed. Je kunt daarom niet beweren dat de Serviërs van nu het slachtoffer zijn van de toenmalige politiek van Milošević. De afscheiding van Kosovo is de prijs die de Serviërs moeten betalen voor hun continue steun aan zijn beleid.
Ik vind ook niet dat Servië historische aanspraken op het gebied kan laten gelden. Dat Kosovo als het “hartland” van Servië wordt beschouwd omdat hier ooit, in de veertiende eeuw, een historische strijd tegen de Turken heeft plaatsgevonden, is geen steekhoudend argument. Aan het verre verleden kun je geen rechten ontlenen. Men zou zich op de Balkan weleens wat minder bewust mogen zijn van de geschiedenis.’

James Kennedy

‘De afscheiding van Kosovo is het ongemakkelijke, maar goed te verdedigen resultaat van een historische ontwikkeling. Het is ongemakkelijk voor die Serviërs die vanwege de Slag op het Merelveld aanspraak maken op het gebied, maar ook voor de groep die vanaf het laatste kwart van de negentiende eeuw een vaak gewelddadig conflict uitvocht met de Kosovo-Albanezen.
De Serviërs en de moslim-Albanezen uit Kosovo staan namelijk al sinds de nadagen van het Ottomaanse Rijk tegenover elkaar. Die tegenstelling verdween niet na de stichting van Joegoslavië in 1918. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen de controverses opnieuw naar de oppervlakte, toen een deel van de Albanese Kosovaren de kant van de asmogendheden koos.
In het communistische tijdperk waren beide bevolkingsgroepen verwikkeld in een felle machtsstrijd om controle over de regio. De Kosovo-Albanezen werden lange tijd, vanwege hun oorlogscollaboratie en hun vermeende sympathie met stalinistisch Albanië, scherp gewantrouwd door president Tito.
Tot slot is Kosovo niet langer de multi-etnische regio die het ooit was. De Servische meerderheid van de negentiende eeuw is veranderd in een kleine minderheid. Gegeven de langdurige animositeit, en de overweldigende steun voor onafhankelijkheid onder de huidige Kosovaren, kunnen we dan ook weinig anders dan de afscheiding accepteren.’

Ruth Oldenziel

‘Ik zie het niet zozeer als een vergissing, maar eerder als een tragedie. Het is een drama voor de Balkan: dit is nu al de elfde staat die in deze regio is gevormd sinds de desintegratie van het Ottomaanse Rijk. Dat rijk bood ooit het politieke raamwerk dat de grote verscheidenheid aan volkeren en religies op de Balkan bijeenhield. De Ottomanen waren daarin bijzonder succesvol, omdat zij van oudsher een multireligieuze en multi-etnische politiek voerden.
Maar sinds hun rijk, mede onder druk van christelijke westerse staten, langzaam uiteen is gaan vallen, is in de Balkan een proces van moderne natievorming op gang gekomen. Dit is gepaard gegaan met etnische zuiveringen en de creatie van absolute scheidslijnen op basis van religie. De ontwikkeling is in feite in 1922 in gang gezet met de gedwongen volksverhuizing van de Griekse inwoners van Turks Klein-Azië naar de Griekse Peloponnesos en “Griekse” Turken in de omgekeerde richting.
Tijdens de Koude Oorlog werd dit proces als het ware tijdelijk bevroren en sindsdien is het hervat. We kunnen er enkel tegenwicht aan bieden vanuit het raamwerk van de Europese Unie – maar daar maakt Kosovo nu juist geen deel van uit.’