De ambitie van Winston Churchill
Groot was eind jaren dertig de weerzin tegen Winston Churchill binnen de Conservatieve Partij. Hij werd beschouwd als een oorlogshitser, die de door premier Neville Chamberlain afgedwongen vrede in gevaar bracht. Binnen zijn kiesdistrict Epping Forest werd zelfs geprobeerd zijn Lagerhuiszetel af te pakken. ‘Willen jullie alleen maar jaknikkers?’ vroeg hij hun in een redevoering. De volgende ochtend bezette Adolf Hitler het gebied dat nu Tsjechië heet. Churchills vrees bleek gegrond.
Het is een kenmerkende passage in de Churchill-biografie van de Britse historicus Andrew Roberts, die de passende titel Walking with Destiny heeft. Vanaf het moment dat de jonge Winston zich realiseerde dat hij afstamde van de veldheer en staatsman John Churchill, held van de Slag bij Blenheim, voelde hij de hand van de geschiedenis op zijn schouders rusten. Het was zijn lotsbestemming het land – ja, de wereld, te redden van totalitaire krachten. Een kans die zich in 1939 zou aandienen.
Geen wonder dat er al duizend boeken over hem geschreven zijn. Wat kan Roberts daar nog aan toevoegen? Hij had de beschikking over nieuwe bronnen, zoals de dagboeken van de Russische ambassadeur in Londen en koning George VI, maar deze leveren geen schokkende inzichten op. De kracht van het boek is dat de auteur het rijke leven van Churchill helder, gedetailleerd en met een duidelijke rode lijn beschrijft, met een uitputtende bibliografie en veertig pagina’s noten.
Roberts’ bewondering voor Churchill weerhoudt hem niet van kritiek – bij het fatale Dardanellen-avontuur bijvoorbeeld. Tevens laat hij zien hoe bedreven Churchill was in zelfpromotie. Toen hij in 1939 First Lord of the Admirality werd, hing hij zijn schilderijen daar meteen aan de muren. Roberts ontkracht de linkse mythe dat Churchill in 1943 verantwoordelijk was voor de Bengaalse hongersnood en dat hij gifgas had ingezet in Irak (het was traangas). Dit boek is bovendien geen overbodige luxe, omdat een vijfde van de Britse jongeren denkt dat Churchill een fictief personage is. Het leven van deze excentrieke vechtersbaas was dan ook stranger than fiction.
Patrick van IJzendoorn is correspondent voor de Volkskrant.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
