Home Chaotische dekolonisatie

Chaotische dekolonisatie

  • Gepubliceerd op: 11 januari 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bart De Prins
  • 2 minuten leestijd

Op 17 januari 1961 werd Patrice Lumumba in de Katangese stad Elisabethville (nu Lubumbashi, in het zuiden van Congo) door een vuurpeloton om het leven gebracht. Lumumba was eerste minister van Congo en een icoon van de Afrikaanse ontvoogdingsstrijd. De terechtstelling werd bijgewoond door enkele hooggeplaatste Katangese politici, een paar Belgische soldaten en een Belgische politieman.



Katanga had zich, met Belgische en Amerikaanse steun, afgescheiden van Congo. Katangese separatisten wilden, met westerse hulp, de Congolese regering in Leopoldville (nu Kinshasa) afzetten. Lumumba had daarom in de zomer van 1960 de hulp ingeroepen van de Sovjet-Unie. Het idee van een grote communistische staat in Midden-Afrika was voor het Westen volkomen onaanvaardbaar en dus moest hem snel de mond worden gesnoerd.

In 1999 verscheen het boek De moord op Lumumba, waarin Ludo de Witte de Belgische regering er openlijk van beschuldigde opdracht te hebben gegeven tot de moord op Lumumba. Dat de Belgen op de een of andere wijze betrokken waren bij de moord was al veel langer bekend. Maar De Witte slaagde erin die betrokkenheid met nog onbekende stukken vrij overtuigend te staven.

Er ging een schokgolf door de Belgische politiek. In 2000 werd een onderzoekscommissie opgericht die de omstandigheden moest nagaan waarin Lumumba werd vermoord, en de vraag moest beantwoorden of Belgische politici, of misschien wel koning Boudewijn zelf, daar als opdrachtgever bij betrokken waren. Het verslag van de historici die de onderzoekscommissie bijstonden is nu integraal uitgegeven.

In dit boek bevestigen de deskundigen de Belgische betrokkenheid bij de moord op Lumumba en concluderen ze dat Belgische politici – vreemd genoeg niet veel meer over koning Boudewijn – moreel verantwoordelijk waren. De Belgische staat heeft, met andere woorden, geen opdracht gegeven tot de moord, maar heeft ook niets gedaan om die te verhinderen.
Wat weten we na het boek van De Witte en het verslag van de onderzoekscommissie meer over de moord op Lumumba? Behalve de officiële bevestiging van de Belgische – hoewel slechts morele – verantwoordelijkheid eigenlijk niet veel. Toch is dit een bijzonder waardevol boek, omdat het de schimmige, officieuze Belgische diplomatie en de Belgische Afrika-politiek heel goed in kaart brengt. Daarmee geeft het een stevig historisch overzicht van de chaotische dekolonisatie van Congo.   

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer