Rijksdag
In het artikel over Rinus van der Lubbe (Historisch Nieuwsblad 2003/1) is een storende fout geslopen, die leidt tot de verkeerde conclusie dat Hitler in de Rijksdagverkiezingen (maart 1933) na de Rijksdagbrand ( februari 1933 ) de absolute meerderheid in het parlement behaalde. Dit klopt echter niet: de NSDAP kwam uit op zo’n 44 procent, dus geen absolute meerderheid.
Dit was de reden dat Hitler de zogenaamde Machtigingswet wilde doordrukken, waardoor hij geen toestemming voor wetsvoorstellen meer hoefde te vragen aan de Rijksdag en vier jaar lang van de grondwet af mocht wijken.
Henk May, Bergschenhoek
Immigranten
Het artikel over immigranten (Historisch Nieuwsblad 2003/2) begint met het vertrek van Antwerpenaren naar Haarlem en Amsterdam. Ook de rest van het artikel richt zich op Holland en Utrecht. De suggestie wordt gewekt dat het immigranten naar Nederland waren. Waren het echter niet eerder grensgangers? Er was een taal- en cultuurverwantschap met de Noordelijke Nederlanden dat zich had vrijgevochten van Spanje. De Zuidelijke Nederlanden was dit niet gelukt.
Welk begrip grens moet je hanteren wil er sprake zijn van immigratie? Die van nu, die van de Republiek of die van de gewesten van de Republiek? Ik wil dit illustreren met een voorbeeld.
Mijn grootvader (1864) trok samen met een jongere broer in 1895 van Cuijk-Vianen naar Wardhausen bij Kleef. Langs de Maas had men jaren van landbouwcrisis achter de rug, en in het Kleefse was de vraag naar voedsel voor het Ruhrgebied groter dan de productie aankon.
Taal was geen probleem. Aan beide zijden van de grens sprak men hetzelfde dialect. En de grens was nog niet de ‘nationalistische’ grens die het daarna is geworden. Mijn grootvader haalde zijn vrouw uit het Noord- Limburgse Middelaar. De kinderen werden geboren in Rindern, Kleef. In 1918, toen de oudste zoon in dienst moest, keerde hij terug naar de Nederlandse kant van de grens. Zijn broer had een Duitse getrouwd en bleef in Kleef wonen.
Over een aantal dingen kunnen we het snel eens zijn. Bijvoorbeeld dat er vooral economische redenen zijn om elders te gaan werken, nog steeds. Om in historisch perspectief te spreken van immigratie of emigratie moet een nadere definitie van het begrip ‘grens’ worden gegeven. In de geschiedenis blijken grenzen immers diffuus en weinig constant.
Huub van Est, Leeuwarden
Karel X
In de op een na laatste alinea van het artikel over Lodewijk XVI (Historisch Nieuwsblad 2003/2) staan twee onjuistheden. De coup van Louis-Philippe werd niet gepleegd tegen Lodewijk XVIII die toen al zes jaar dood was, maar tegen Karel X. Deze was de jongste broer van Lodewijk XVI. Lodewijk XVIII was de middelste broer, en niet de jongste, zoals vermeld.
Walter Dannis, Almere
Polak
In het artikel over Wim Polak (Historisch Nieuwsblad 2003/2) voert u hem op als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. Dat is niet juist; hij was staatssecretaris van Binnenlandse Zaken; veel minder reizen dus.
W. Kormelink, Zoetermeer
Dit artikel is exclusief voor abonnees
