‘Een land moet in eerste instantie kijken of zijn belangen niet te veel worden geschaad. Daarna is er plaats voor het geweten,’ schrijft J.C.T.H. Quik. Hij is het dan ook niet eens met de stelling van vorige maand. Die luidde: ‘In de Nederlands-Chinese betrekkingen hadden niet de economische belangen, maar de mensenrechten centraal moeten staan.’
De stelling was gebaseerd op het artikel van Menno Bos over de erkenning van de Chinese Volksrepubliek door Nederland in 1950. Veel reacties verwijzen echter (ook) naar de huidige Nederlands-Chinese betrekkingen. Van de 156 mensen die hebben gereageerd is 55 procent het oneens met de stelling; 37 procent is het ermee eens en 8 procent heeft geen mening.
Degenen die de stelling onderschrijven, gebruiken vooral principiële argumenten. ‘De mensenrechten dienen altijd voorop te staan. Niets maar dan ook niets mag daaraan ondergeschikt worden gemaakt,’ vindt F. van Waerden. ‘Dan maar geen economische betrekkingen,’ aldus L.M. van Heusden. ‘Nederland zou eens moeten staan voor zijn principes, in plaats van alleen maar aan de koopmansgeest te denken,’ vindt ook J.B. Christiaanse. ‘Als dit de VOC-mentaliteit is, dan mogen ze die houden!’
K. van Weert is van mening dat de stelling geen recht doet aan de historische werkelijkheid van begin jaren vijftig. ‘Morele aspecten, die later een belangrijkere rol spelen, mag je niet zomaar op de periode 1949-1950 van toepassing verklaren,’ schrijft hij. Een anonieme deelnemer valt hem bij: ‘Nederland was in die tijd een verwoest land en probeerde weer op te krabbelen. Dan is het begrijpbaar dat economische belangen zwaar wogen.’ Volgens een andere deelnemer zijn mensenrechten niet meer dan ‘een modegril, die pas vijftig jaar bestaat, terwijl economische belangen al duizenden jaren doorslaggevend zijn voor het overleven’.
J.P. de Graaf daarentegen noemt het ‘een gemiste kans’ dat Nederland en de andere westerse landen het communistische regime in Peking niet van begin af aan hebben onderhouden over mensenrechten. Nu zou het daarvoor te laat zijn. ‘Nagenoeg ieder massaproduct komt tegenwoordig uit China. Boycotten kan simpelweg niet.’
Daarvan is ook A. Kouwenhoven overtuigd. ‘China kan Nederland met gemak missen. Nederland zou wel gek zijn als het de economische ontwikkelingen zou missen in China.’ Een boycot zou bovendien averechts werken. K. Geuchies schrijft: ‘Het isoleren van landen waar de mensenrechten geschonden worden heeft meestal een negatief resultaat: het wordt er nog slechter. Voorbeelden hiervan zijn Cuba en Noord-Korea.’ B. Soens vindt: ‘Democratisering moet van binnenuit komen, zoals de gebeurtenissen in 1989 in het toenmalige Oostblok hebben aangetoond. Bemoeienis van buitenaf is doorgaans inefficiënt en contraproductief.’
Veel deelnemers aan het Forum verwachten dat juist materiële vooruitgang, mogelijk gemaakt door innige handelsbetrekkingen met het buitenland, uiteindelijk zal leiden tot meer vrijheid voor de Chinezen. ‘Economische groei leidt tot meer welvaart en tot een lokale middenklasse die voor haar belangen zal opkomen en misstanden aan de kaak zal stellen,’ voorspelt J.B. van Deelen.
F. Smits vindt dat het Chinese regime door het Westen ‘kapot gehandeld’ moet worden. ‘Ik bepleit zo veel mogelijk economische relaties. De mensen die de vooruitgang proeven willen altijd meer.’ Y. van der Ham vraagt retorisch: ‘Laat de historie niet zien dat aandacht voor mensenrechten pas mogelijk is als iedereen op een bepaald niveau een dak boven zijn hoofd heeft en zich dagelijks kan voeden, kleden etc.?’
Volgens M.M. Okhuijsen bieden juist economische relaties Nederland de mogelijkheid om China tot hervormingen te bewegen. ‘De mening van andere landen over mensenrechten is pas interessant als deze landen economisch van belang zijn.’ Veel deelnemers aan het Forum delen die opvatting. Zo schrijft R.J. Bakker: ‘Door de zaakjes economisch goed voor elkaar te krijgen, worden de mogelijkheden om daar invloed te krijgen ook ruimer.’
De stelling voor volgende maand is gebaseerd op het artikel over de Molukse treinkaapster Hansina Uktolseja op pagina 54 van dit nummer.
De angst voor terrorisme was in de jaren zeventig reëler dan nu.
Hoe doet u mee? Lezers van wie we een e-mailadres hebben krijgen op woensdag 23 april een verzoek om aan het Forum deel te nemen. Dat kan door te klikken op de link die in de e-mail staat. Andere lezers kunnen vanaf die datum terecht op onze website (www.historischnieuwsblad.nl). Ook daar staat een link waarmee u aan het Forum kunt deelnemen. Wilt u worden opgenomen in ons e-mailbestand, stuur dan een bericht naar redactiehn@veenmagazines.nl.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
