Home Bommeljé: De Nieuwste Tijd

Bommeljé: De Nieuwste Tijd

  • Gepubliceerd op: 12 september 2001
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé
  • 3 minuten leestijd

Men kan geen historicus zijn zonder een opgewekt humeur. Daarom werd mijn gemoed verscheurd tussen optimisme, vergevingsgezindheid en zielenvreugd toen ik de gloednieuwe geschiedkundige periodiek Nieuwste Tijd in handen kreeg. Nu Theoretische Geschiedenis niet meer onder ons is, na een smartelijk ziekbed wegens terminale leegte, gloeit de blijdschap om deze liefdesbaby van een groep Amsterdamse historici uit de invloedssfeer van Hans Blom en enkele Groningse contemporanisten extra fel.

        Nieuwste Tijd beoogt `op basis van vakmanschap en openheid de uit elkaar gegroeide werelden van professionele geschiedschrijving en het publieke debat weer dichter bij elkaar te brengen’. Dat lukt aardig, want reeds op bladzijde 69 staat: `Historici tellen weer mee in het publieke debat.’ Interessant is ook de geschiedfilosofische visie van het blad. Meteen in de tweede zin komt het tot een plaatsbepaling: `Dat tegenwoordig zelfs de nieuwste tijd in een ogenblik voorbij is, ervaren we sterker dan vroeger.’
        Dit lijkt mij een diepzinnige gedachte, hoewel ik niet meteen kan doorgronden wie de `we’ zijn. Misschien dezelfde `we’ als verderop in: `Bovendien worden we overspoeld met zoveel informatie, dat er nauwelijks tijd is voor enige (historische) reflectie.’ Gelukkig biedt Nieuwste Tijd wel `reflectie’. Dat blijkt uit het inzicht: `De nieuwste tijd gaat zo snel en is daarom ook zo snel voorbij dat de geschiedenis erin wordt meegezogen.’ Lees deze zin nogmaals en vraag u af: is dat een bezwaar? Welzeker, weet de redactie, omdat `het risico bestaat dat ook binnen de wereld van de geschiedenis de waan van de dag het historische besef begint te overvleugelen’.
        Het stemt dankbaar dat dit blad vervolgens toont wat dat betekent. Neem het stuk door de Vlaamse historicus Georgi Verbeeck, met de openingszin: `Nog meer dan voor Nederland het geval is geweest, kaderde het dekolonisatieproces voor België in een veel ruimer internationaal verband dat de binnenlandse politiek oversteeg.’ (Zijn er ook internationale verbanden die de binnenlandse politiek níét overstijgen?)
        En neem de bijdrage van Frances Gouda, de Amsterdamse hoogleraar vrouwenstudies en koloniale en multiculturele geschiedenis (deze leerstoel is uiteraard geheel ontstegen aan de waan van de dag). Het gaat om een voorpublicatie van haar boek over de Indonesische onafhankelijkheid, maar het valt te hopen dat zij snel beslist of de Tweede Politionele Actie op 18 of op 19 december 1948 begon (beide data zijn hier te lezen) en of de Amerikaanse beleidsmakers nu leden aan `blindheid’ dan wel `overmoed’ of toch `voldoende waren geïnformeerd over de Indonesische maatschappij’.
        En dan het stuk van de Rotterdamse aio Stef Scagliola over haar promotieonderzoek. Indien dit betoog al geen prijs verdient voor de diepte der inzichten (`Bij controversiële thema’s is de hoeveelheid concurrerende interpretaties groot’), dan toch zeker omdat het woord `ik’ meer dan tweehonderd keer valt.
        En nadat Remco Raben zijn eigen (`aardige’) NIOD-tentoonstelling heeft gerecenseerd, weet men: dit is een rijk blad, dat de lezer vervult met vreugde over het professionele vakmanschap van de universitaire geschiedschrijving. Vooral die ene zin, die lijkt mij uitermate waar: `de nieuwste tijd is in een ogenblik voorbij.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Canadese Week op een Amsterdamse school
Canadese Week op een Amsterdamse school
Artikel

Waarom het experiment om iedereen Engels te leren mislukte

Nederland moest vooruit in Europa. Daarom moest iedereen Engels leren, vond de Arnhemse PvdA-voorman Herman Koch. Het kwam in zijn stad in 1958 tot een experiment op lagere scholen – dat al snel vastliep. ‘Good morning, meneer!’, ‘Good morning, children!’ De begroeting tussen de kinderen van de derde klas van de openbare lagere school aan...

Lees meer
Zicht op Maastricht, 1581.
Zicht op Maastricht, 1581.
Nieuws

Politieke grenzen zorgden voor andere bouwstijl

Huizen in Maassteden als Maastricht, Sittard, Roermond en Venlo vertoonden tussen 1200 en 1600 opvallende verschillen. Die vielen in belangrijke mate samen met de politieke grenzen, zo betoogt Birgit Dukers in haar proefschrift Bouwen langs de Maas, waarop ze onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. De huidige provincie Limburg was in de late Middeleeuwen...

Lees meer
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Beeldessay

Woonwagenbewoners hebben liever een huis op wielen

Tienduizenden mensen willen niet in een huis, maar in een woonwagen leven. Dat leidt al eeuwen tot discriminatie en tot strijd met de overheid, die hun vrijheid steevast probeert in te perken.   In Nederland hebben ook altijd mensen gewoond zonder vaste verblijfplaats. In de Middeleeuwen waren dit reizende handelaren of mensen met een specialistisch beroep....

Lees meer