Men kan geen historicus zijn zonder een opgewekt humeur. Daarom werd mijn gemoed verscheurd tussen optimisme, vergevingsgezindheid en zielenvreugd toen ik de gloednieuwe geschiedkundige periodiek Nieuwste Tijd in handen kreeg. Nu Theoretische Geschiedenis niet meer onder ons is, na een smartelijk ziekbed wegens terminale leegte, gloeit de blijdschap om deze liefdesbaby van een groep Amsterdamse historici uit de invloedssfeer van Hans Blom en enkele Groningse contemporanisten extra fel.
Nieuwste Tijd beoogt `op basis van vakmanschap en openheid de uit elkaar gegroeide werelden van professionele geschiedschrijving en het publieke debat weer dichter bij elkaar te brengen’. Dat lukt aardig, want reeds op bladzijde 69 staat: `Historici tellen weer mee in het publieke debat.’ Interessant is ook de geschiedfilosofische visie van het blad. Meteen in de tweede zin komt het tot een plaatsbepaling: `Dat tegenwoordig zelfs de nieuwste tijd in een ogenblik voorbij is, ervaren we sterker dan vroeger.’
Dit lijkt mij een diepzinnige gedachte, hoewel ik niet meteen kan doorgronden wie de `we’ zijn. Misschien dezelfde `we’ als verderop in: `Bovendien worden we overspoeld met zoveel informatie, dat er nauwelijks tijd is voor enige (historische) reflectie.’ Gelukkig biedt Nieuwste Tijd wel `reflectie’. Dat blijkt uit het inzicht: `De nieuwste tijd gaat zo snel en is daarom ook zo snel voorbij dat de geschiedenis erin wordt meegezogen.’ Lees deze zin nogmaals en vraag u af: is dat een bezwaar? Welzeker, weet de redactie, omdat `het risico bestaat dat ook binnen de wereld van de geschiedenis de waan van de dag het historische besef begint te overvleugelen’.
Het stemt dankbaar dat dit blad vervolgens toont wat dat betekent. Neem het stuk door de Vlaamse historicus Georgi Verbeeck, met de openingszin: `Nog meer dan voor Nederland het geval is geweest, kaderde het dekolonisatieproces voor België in een veel ruimer internationaal verband dat de binnenlandse politiek oversteeg.’ (Zijn er ook internationale verbanden die de binnenlandse politiek níét overstijgen?)
En neem de bijdrage van Frances Gouda, de Amsterdamse hoogleraar vrouwenstudies en koloniale en multiculturele geschiedenis (deze leerstoel is uiteraard geheel ontstegen aan de waan van de dag). Het gaat om een voorpublicatie van haar boek over de Indonesische onafhankelijkheid, maar het valt te hopen dat zij snel beslist of de Tweede Politionele Actie op 18 of op 19 december 1948 begon (beide data zijn hier te lezen) en of de Amerikaanse beleidsmakers nu leden aan `blindheid’ dan wel `overmoed’ of toch `voldoende waren geïnformeerd over de Indonesische maatschappij’.
En dan het stuk van de Rotterdamse aio Stef Scagliola over haar promotieonderzoek. Indien dit betoog al geen prijs verdient voor de diepte der inzichten (`Bij controversiële thema’s is de hoeveelheid concurrerende interpretaties groot’), dan toch zeker omdat het woord `ik’ meer dan tweehonderd keer valt.
En nadat Remco Raben zijn eigen (`aardige’) NIOD-tentoonstelling heeft gerecenseerd, weet men: dit is een rijk blad, dat de lezer vervult met vreugde over het professionele vakmanschap van de universitaire geschiedschrijving. Vooral die ene zin, die lijkt mij uitermate waar: `de nieuwste tijd is in een ogenblik voorbij.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
