Kokarde. Patriotten en Oranjeklanten op weg naar 1813-1815
Ruud Spruit
315 p. Winkler Prins, € 29,99
Spruit, voormalig directeur van het Westfries Museum te Hoorn, portretteert in dit heel mooi uitgegeven boek vijftig mannen en vrouwen die aan de wieg stonden van het Koninkrijk der Nederlanden. De aanleiding voor Kokarde is de reeks herdenkingen in de jaren 2013-2015: op 30 november 2013 is het 200 jaar geleden dat de Fransen werden verjaagd en de Prins van Oranje terugkeerde, op 29 maart 1814 werd een nieuwe grondwet aangenomen en op 21 september werd de Prins van Oranje in Brussel gehuldigd als koning Willem I. Deze gebeurtenissen krijgen pas reliëf als we kennisnemen van de immense veranderingen die plaatshadden in de periode 1780-1813. Die werden gedragen door een aantal grote mannen en vrouwen, onder wie prinses Wilhelmina van Pruisen, Joan Derk van der Capellen tot den Pol, Belle van Zuylen, Kaat Mossel en Gijsbert Karel van Hogendorp.
Door gelijkheid gegrepen. Democratie, burgerschap en staat in Nederland 1795-1801
Mart Rutjes
272 p. Vantilt, € 22,50
Welke ideeën en argumenten stonden aan de basis van de moderne rechtsstaat in Nederland? De verhitte debatten uit de late achttiende eeuw tonen volgens Mart Rutjes in deze bewerking van zijn proefschrift aan dat de belangrijkste van deze ideeën, het radicale gelijkheidsideaal, inzet werd van een politieke strijd die bepalend is geweest voor de ontwikkeling van de Nederlandse politiek.
Nog meer Franse tijd: een dikke twee eeuwen geleden maakten de Nederlanders kennis met het fenomeen van democratische verkiezingen: in januari 1796 kozen zij voor het eerst een nationaal parlement. In Pioniers in schaduwbeeld. Het eerste parlement van Nederland 1796-1798 (559 p. Vantilt, € 27,50) van Joris Oddens staan deze begindagen van de Nederlandse parlementaire democratie centraal. Wie waren de eerste parlementariërs en hoe gaven zij invulling aan het gloednieuwe ambt dat hun was toevertrouwd?
Verloren adel. De laatste dagen van de Russische aristocratie
Douglas Smith
560 p. Balans, € 24,95
Eerder bracht Jaap Scholten de bijna-vernietiging van de Transsylvaanse aristocratie door de communisten in kaart in zijn Kameraad Baron, waarmee hij de Libris Geschiedenis Prijs 2011 won. Douglas Smith, die werkte voor het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in de Sovjet-Unie, vertelt de vergeten geschiedenis van de verliezers van de Russische Revolutie. Overvallen door de bolsjewieken werd de adel meegesleurd in de schepping van het nieuwe Rusland: het Rusland van Stalin. Dat bracht geplunderde paleizen en brandende landgoederen, wanhopige vluchtpogingen, gevangenschap, verbanning en executies. Een eeuwenoude elite werd bruut onteigend en uitgeroeid, samen met de rest van het oude Rusland. Toch laat dit boek ook de andere kant zien. Velen uit de adel worstelden zich door het verlies van hun wereld en de harde onderdrukking heen en probeerden in de nieuwe vijandige orde van de Sovjet-Unie een plaats voor zichzelf en hun gezin te bemachtigen.
De zwarte schande. Afrikaanse soldaten in Europa 1914-1922
Dick van Galen Last
399 p. Atlas Contact, € 29,95
Dit boek is een bewerking van het proefschrift van Dick van Galen Last door Ralf Futselaar van het NIOD. Van Galen Last, ook werkzaam bij het NIOD, overleed kort na de verdediging van zijn dissertatie (cum laude). De zwarte schande gaat over de tienduizenden Afrikaanse mannen die Frankrijk in de Eerste Wereldoorlog naar Europa verscheepte en die moesten dienen in de geallieerde legers. Dit leidde toen tot een fel en racistisch getint debat. Hoe kon Frankrijk ‘zwarte beesten’ loslaten op Duitsland?
Een andere schande in Kinderen van Duitse militairen in Nederland. Een verborgen leven (205 p. Aspekt, € 19,95) door Monika Diederichs. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in Nederland tussen de 13.000 en 15.000 kinderen van Duitse militairen geboren. Hun stond veel leed te wachten: pesterijen en afwijzing. Veel kinderen weten nu nog steeds niet wie hun vader was.
Ontsporing van geweld. Het Nederlands-Indonesisch conflict
J.A.A. van Doorn en W.J. Hendrix
367 p. Walburg Pers, € 29,50
Dit is inmiddels de vierde druk van een klassieker uit 1970. De beide auteurs dienden in 1945-1949 samen op Java. Geschokt door de gewelddadigheden van hun legeronderdeel besloten ze een onderzoek in te stellen naar ontsporingen van geweld. Terug in Nederland publiceerden ze hun bevindingen toch maar niet, in de overtuiging dat ze niet in goede aarde zouden vallen. In 1969 kwam een discussie op gang over de Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië, resulterend in de Excessennota van de regering. Daarop besloten Van Doorn en Hendrix hun materiaal alsnog uit te brengen.
Een heel klassieke uitgave zijn de memoires van prinses Wilhelmina: Eenzaam maar niet alleen. De eerste druk verscheen in 1959, drie jaar voor haar dood. Inmiddels zijn we toe aan de veertiende druk (436 p. Ten Have, € 17,95) en zijn er meer dan 200.000 exemplaren verkocht. De nieuwe druk heeft een voorwoord van Wilhelmina-biograaf Cees Fasseur.
Killing Kennedy. Het einde van een droom
Bill O’Reilly en Martin Dugard
416 p. Nieuw Amsterdam, € 19,95
O’Reilly is presentator van het best bekeken nieuwsprogramma op de Amerikaanse kabel-tv en Dugard werkt bij de New York Times. Samen schreven ze eerder een boek over de moord op Lincoln, dat net als dit boek erg goed verkocht in Amerika. Het gaat over de regeerperiode van JFK en natuurlijk over de moord op 22 november 1963. We volgen de daden van Kennedy en die van zijn moordenaar Lee Harvey Oswald. Voortdurend – het gebeurt wel honderd keer – wordt vooruitgewezen naar 22 november, wat na enige tijd hoogst irritant is. Wel goed is dat de auteurs niet komen opdraven met allerlei complotverhalen. Oswald deed het alleen, is hun terechte constatering. Ook goed is dat ze wijzen op de talloze seksuele escapades van Kennedy, die hem chantabel maakten. Ze bewijzen hem echter te veel eer voor zijn optreden tijdens de Cuba-crisis van 1962.
Dezer dagen
J.L. Heldring
230 p. Van Oorschot, € 17,50
Dat waren nog eens tijden, toen H.L. Wesseling, H.J.A. Hofland en J.L. Heldring alle drie een column hadden in NRC Handelsblad. Toen kwam de geschiedenisliefhebber aan zijn trekken. Wesseling is al heel lang geleden aan de kant gezet en in april dit jaar stopte Heldring na 52 jaar (!) met zijn rubriek ‘Dezer Dagen’. In deze bundel zijn stukken van hem bij elkaar gebracht uit de jaren 2002-2012. Wat opvalt is dat Heldring bijzonder helder schrijft, soms wat deftig, en altijd heel fair argumenteert. Zijn oordelen kunnen krachtig zijn, zoals over het in zijn ogen mislukte ministerschap van Hans van Mierlo.
Bart Tromp, in 2007 veel te vroeg overleden, was een van Nederlands beste essayisten. In De loden bal van het socialisme (376 p. Bert Bakker, € 34,95) is een selectie te vinden van zijn artikelen over de sociaal-democratie. Soms saai, zoals over de beginselen van de PvdA, maar vaak heel mooi, zoals over de erfenis van Karl Marx.
Het Palingoproer
Martin Schouten
205 p. Gibbon, € 17,50
Wie anders dan Martin Schouten, die veel weet van de sociale geschiedenis van Amsterdam in de negentiende eeuw en die bovendien over een vaardige pent beschikt, kan een boeiende roman schrijven over het Palingoproer? Een inspecteur van politie gaat op onderzoek uit naar de aanstichter van het oproer. En passant komen we de schrijvers van de Beweging van Tachtig tegen, vreemde anarchisten en de kunstenaar Breitner.
De mooiste kleur die niet bestaat (223 p. Meulenhoff, € 18,95) is de debuutroman van Maartje Laterveer. Het boek begint stroef, maar algauw ontrolt er zich een spannend verhaal over een jonge vrouw die erin slaagt de DDR te ontvluchten. Na de val van de Muur keert ze terug en ontdekt onthutsende zaken over de DDR-tijd.
Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees.
Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici.
Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99.
Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
