Home Beeldgeheim

Beeldgeheim

  • Gepubliceerd op: 21 maart 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marchien Kuijken

Een oude foto. Wat is het verhaal erachter? Literaire non-fictieschrijvers Steffie van den Oord en Frank Westerman doen een poging.


‘De man op de grond ligt tussen twee afrasteringen van prikkeldraad, waar stroom op staat,’ begint Frank Westerman. Steffie van den Oord valt hem bij: ‘Aan de manier waarop hij in het gras ligt, zie je dat hij een dodelijke schok heeft gekregen en achterover is gevallen.’ ‘Dat het schrikdraad is, bewijzen de porseleinen hoedjes aan de palen,’ vult Westerman aan. 
           
Hij is minder zeker over de plaats waar de foto is genomen. ‘Zijn het grenspalen of is het de uiterste rand van een akelig kamp?’ ‘Gelet op het uniform denk ik dat het gemobiliseerde soldaten in de Eerste Wereldoorlog zijn,’ denkt Van den Oord. ‘Ze staan op de grens tussen het neutrale Nederland en Duitsland of België.’ Westerman knikt: ‘Paard-en-wagen duiden eerder op de Eerste Wereldoorlog dan op de Tweede. Maar ik heb geen verstand van historisch schietgerei. Daardoor mis ik een accurate dateringmogelijkheid.’ 
           
Ook de rol van de andere mannen op de foto is niet precies te duiden. ‘Het kan niet anders of de poserende figuur met de blik van genoegdoening binnen de omheining bezit de sleutel tot dit raadsel,’ zegt Westerman. ‘Hij blijkt zelfs, bij grondig inzoomen, te glimlachen,’ ziet Van den Oord verbaasd. ‘Misschien is hij de koetsier die het lichaam van de vluchteling komt bergen en is hij langs de grens aangesteld voor precies dat werk?’ oppert Westerman. 
           
‘Nee,’ zegt Van den Oord. ‘Ik houd het op een geëlektrocuteerde soldaat die uit verveling even voelde aan het prikkeldraad. Gewoon, omdat de uren wachtlopen voorbijkropen en er al een hele tijd geen smokkelaars of vluchtelingen waren.’ Ze ziet de krantenkop al voor zich: ‘Hek maakt wederom slachtoffer.’ Bevestiging van haar theorie vindt ze in de glimlachende man. ‘Niet eens aan het front, lijkt hij te denken, en dan nóg sneuvelen.’ 
           
Westerman is niet overtuigd. ‘Dit zou de Nederlandse grens met Duitsland kunnen zijn, die kennelijk bewaakt moest worden tegen vluchtelingen die naar neutraal grondgebied wilden ontkomen.’ Maar de rol van de niet-geüniformeerde man blijft voor hem onduidelijk. ‘Waarom zou hij de lichamen komen ophalen om ze op een lijkwagen te laden in het net niet bereikte neutrale land? Ik kom er niet uit.’ 
           
Ook Van den Oord is niet meer zeker van haar uitleg. ‘Ik wil er niet aan, deze triviale dood. Het was tóch een held. Hij zat natuurlijk een smokkelaar achterna en liep, in het vuur van de achtervolging, tegen de draad.’ Ze kan zich goed voorstellen hoe het verder is gegaan: ‘De smokkelaars hebben de benen genomen en zitten zich te bezatten van het snelle geld. “Proost!” klinkt het. “Nu is er eentje van de andere kant gesneuveld!”‘ 

Uitleg: Een journalist van Het Leven ligt in 1915 voor dood tussen de draden van een anti-smokkel-omheining van honderden kilometers elektrische draden aan de Nederlands-Belgische grens. Hij ensceneert wat de ‘draden des doods’ kunnen betekenen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.