Beeldgeheim

Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Deze keer een poging van de tv-presentatoren Mieke van der Weij en Herman Beliën.

‘Op de foto zie ik een auto, die ik zou dateren aan het begin van de twintigste eeuw. Helaas heb ik te weinig kennis van auto’s om er preciezere uitspraken over te doen’, bekent Herman Beliën, historicus aan de Universiteit van Amsterdam en voormalig presentator van De quiz van de eeuw. Mieke van der Weij, presentatrice van de geschiedenisquiz Stop de tijd haalt De Kroniek van de twintigste eeuw erbij: ‘Dat er al in 1908 een auto voor de massa werd geproduceerd, is vroeger dan ik dacht’. De auto blijkt een goed aanknopingspunt. Beiden denken dat de foto uit het begin van de twintigste eeuw komt. ‘Het nummerbord PS-5 betekent dat er nog maar weinig auto’s op de weg zijn’.
        Over het land van herkomst zijn de presentatoren minder eensgezind. Uit het bord ‘all clear’ maken zij op dat het hier gaat om een Engelstalig land, maar of dat de Verenigde Staten zijn of Engeland zelf, blijft onderwerp van speculatie. Van der Weij: ‘ We zijn niet in Engeland, want er wordt rechts gereden. Het feit dat de chauffeur rechts zit, doet daar niks aan af: bij auto’s uit die tijd zat het stuur altijd rechts. Ik gok dus op Amerika, ook vanwege het neo-classicistische gebouw op de achtergrond’. Beliën laat zich in eerste instantie ook verleiden doordat de auto aan de rechterkant van de weg rijdt. ‘De SC-borden boven de spatborden staan dan voor South Carolina, waar de auto vandaan komt.’
        Dan slaat de twijfel toe. ‘Boven de radiator zie ik de letters AA. In de VS is de ANWB bekend als de AAA, terwijl de Engelse organisatie AA heet’. Gestuurd door deze ingeving zoekt hij naar een alternatief voor zijn eerdere verklaring van het SC-bord. ‘Dan betekent SC Special Constable, een hulppolitieagent’. Van der Weij zoekt het hogerop: ‘SC, het zal toch geen senaatsbesluit zijn, Senatus Consultum? Is hier sprake van een officiële mededeling? De pet van de bestuurder zou erop kunnen wijzen, maar had niet elke chauffeur in die tijd een pet op?’
        ‘Maar waarom staat er ALL CLEAR? Moet de weg vrijgemaakt worden of wordt er juist bedoeld dat de kust veilig is?’ Uit taalkundige overwegingen kiest Van der Weij voor de laatste optie. Beliën sluit zich bij haar aan. ‘Ja, wanneer wordt zo iemand er op uit gestuurd? Bijvoorbeeld als er een deel van de stad is afgezet wegens een dreigend ramp, die zich blijkens de tekst niet heeft voorgedaan.’ Van der Weij stemt in: ‘Het moet iets gevaarlijks zijn geweest. Het vervoer van iets angstaanjagends of men heeft zojuist iets tot ontploffing gebracht. Maar de kust is weer veilig.’ Beliën waagt een gokje: ‘We zien een Britse gemotoriseerde hulpagent, die het sein veilig geeft na een bomalarm in Londen. Engelse soldaten hebben met succes een IRA-bom gedemonteerd.’

Uitleg: Tijdens de Eerste Wereldoorlog vonden er voor het eerst luchtbombardementen plaats. Deze Britse diender van de civiele verdediging laat de Londenaren weten dat alles weer veilig is.