Home Beeldgeheim

Beeldgeheim

  • Gepubliceerd op: 11 okt 2002
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Loesanne Hakkens

Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Schrijvers Jan van Aken en Arthur Japin doen een poging.


‘Duinen en strandtenten,’ zegt Van Aken meteen. ‘Nederlandse soldaten exerceren aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, met op de achtergrond een zandkasteel.’ ‘Volgens mij zijn het eerder ruïnes, ze lijken antiek,’ ziet Japin. Van Aken herstelt zich. ‘Inderdaad, geen strand, eerder een woestijn of een rotsachtig terrein.’
        ‘De steenresten op de voorgrond lijken me van contemporaine huizen die werden verwoest door de bombardementen,’ peinst Japin. Van Aken: ‘Die tentjes zijn vreemd. Het zijn de tentjes van de Romeinse kampen Petitbonum en Babaorum uit Asterix. Ik ken een Griekse camping die er vol mee staat. Gaat dit over de Griekse burgeroorlog?’, vraagt hij zich af. ‘Of zijn dit Griekse soldaten in de Tweede Wereldoorlog?’
        ‘Wie zijn die marcherende soldaten?’ wil ook Japin weten. ‘Het zijn maar weinig mannen. Is hun regiment zojuist uitgedund? Ik kan hun gezichten niet goed zien,’ klaagt hij. ‘De vlaggen en de helmen zijn de sleutels tot de foto,’ stelt Van Aken gerust. ‘De helmen van de lopende soldaten hebben iets van tropenhelmen, zoals de Engelsen die droegen in de zulu wars en de boerenoorlog. Maar daarmee is het portret op de heuvel weer in tegenspraak.’
        ‘Het is het portret van Mussolini,’ weet Japin. ‘Dat in combinatie met een woestijnlandschap verraadt veel. Dit kan weinig anders zijn dan een Italiaans kamp in Ethiopië. Zijn de soldaten dan Ethiopiërs, die het net hebben ingenomen? Dan zouden ze de afbeelding van Mussolini als eerste neerhalen.’ Van Aken betwijfelt dit. ‘Het zou ook een foto kunnen zijn van de vijand. Ken uw vijand. Misschien is het een doel voor schietoefeningen met tanks.’ ‘Of hij staat daar om de vijand, die wellicht dichtbij is, te provoceren,’ gist Japin. ‘Nee, ik denk toch aan het Italiaanse soldaten.’
         Van Aken is niet overtuigd. ‘De vlaggen moeten haast wel stars-and-stripes zijn. Maar als dit Amerikaanse soldaten zijn, is de locatie moeilijk. Het kan Korea zijn of de Mojave-woestijn in het westen van de Verenigde Staten; de proef met kernwapens in de jaren veertig of vijftig.’ Japin is eruit. ‘Een Italiaans kamp in Ethiopië; dat wil zeggen dat de foto ongeveer in 1935 is gemaakt.’ ‘Vietnam in de vroege jaren zestig,’ probeert Van Aken nog. Dan geeft hij het op: ‘Ik geloof niet dat ik eruit kom!’
        ‘Mij als schrijver intrigeert maar één figuur’, dagdroomt Japin wat na. ‘De man achter de marcherende soldaten die wegloopt. Hij houdt de oorlog voor gezien. Als ik het verhaal van deze foto zou beschrijven, zou het vanuit hem zijn. Waarom is hij anders dan de anderen? Waar denkt hij aan? Zijn geliefde woont in Treviso, maar hoe het ze? Bij welke naam noemt hij haar, als hij zo meteen in zijn tent in een brief gaat vertellen wat hij heeft meegemaakt?’

Uitleg: Italië gaat op 3 oktober 1935 over tot de aanval op Abessinië (het huidige Ethiopië). Het veroverde rijk werd met de oude Italiaanse koloniën samengevoegd onder de naam Africa Orientale Italiana. De koning van Italië werd keizer van Ethiopië. Op de foto marcheren Italiaanse troepen langs een grote afbeelding van Benito Mussolini, nadat zij het fort van Adegoa hebben veroverd. Op de achtergrond zijn de ruïnes ervan te zien.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Historische sensatie

Theo Spek: ‘Opeens stond ik in een middeleeuws bos’

Landschapshistoricus Theo Spek wilde weten hoe het Nederlandse bos eruitzag in de Middeleeuwen. Hij vond een voorbeeld in Engeland. ‘Het was precies zoals ik me had voorgesteld.’  Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?   ‘Ja, en die ervaar ik allereerst in het landschap zelf. Bij archiefvondsten voel ik als landschapshistoricus soms ook...

Lees meer
Shaka Zulu
Shaka Zulu
Artikel

Zoeloeheerser Shaka was de koning van de intrige

Shaka, de machtige koning van de Zoeloes, vertrouwde niemand. Zelfs niet zijn eigen verwanten. En gelijk had hij. Want verraad, samenzwering en moord liepen als een rode draad door de familie.   Waarom had Shaka, de legendarische koning van de Zoeloes, geen kinderen? Dit raadsel heeft vooral westerse historici lang beziggehouden. Aan vrouwen had hij immers...

Lees meer
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Artikel

Trump verkoopt wapens voor Oekraïne, maar hij is geen tweede Roosevelt 

De Verenigde Staten zijn bereid wapens te leveren aan Oekraïne, maar Europa moet ervoor betalen. Dat is de ‘deal’ die president Trump op 14 juli sloot via NAVO-chef Mark Rutte. De deal heeft iets weg van de cash-and-carry-afspraken die president Franklin Delano Roosevelt in 1939 maakte met Groot-Brittannië. Maar wat op het eerste gezicht op...

Lees meer
Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer