Home Antony Beevor over het Ardennenoffensief

Antony Beevor over het Ardennenoffensief

  • Gepubliceerd op: 31 oktober 2019
  • Laatste update 31 okt 2022
  • Auteur:
    Mirjam Janssen
  • 4 minuten leestijd
Foto van het Ardennenoffensief

In september 1944 verwachtte Nederland een snelle bevrijding. De geallieerde troepen rukten op vanuit het zuiden en iedereen dacht dat de oorlog gauw zou zijn afgelopen. Maar Operatie Market Garden onder leiding van de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery werd een mislukking: de geallieerden kwamen niet verder dan de Rijn. Een paar maanden later speelde Montgomery ook een omstreden rol bij de slag in de Ardennen.

De veldmaarschalk is een van de hoofdpersonen in Het Ardennenoffensief van de Britse historicus Antony Beevor. Beevor schreef een reeks boeken over de Tweede Wereldoorlog, onder meer over de slag bij Stalingrad. In zijn nieuwste boek beschrijft hij de laatste wanhoopsdaad van Hitler. ‘Hitler wilde met zijn troepen de Maas oversteken en doorstoten naar Antwerpen, zodat hij de geallieerde legers in het noorden kon isoleren,’ vertelt Beevor. Zijn generaals probeerden hem te waarschuwen dat hij aan een onmogelijke missie begon, maar konden hem niet overtuigen.

Anthony Beevor.

‘Na de mislukte aanslag op zijn leven in juli 1944 werd Hitler steeds achterdochtiger. Hij luisterde niet meer naar zijn generaals, als ze zich tegen hem verzetten dacht hij dat ze tegen hem samenzweerden. Ze wisten dat het hopeloos was, en Hitler op zijn heldere momenten ook wel. Maar hij was fatalistisch. Hij zag zichzelf als de reïncarnatie van het Duitse volk. Dat moest hem steunen. Hij wilde niet alleen zijn vijanden meeslepen in zijn ondergang, maar ook zijn volk. Hij dacht heel darwinistisch: alleen de sterken moesten overleven.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Beevor toont van dag tot dag de strijd in de Ardennen van 16 december 1944 tot begin januari 1945. De Duitsers hadden hun plannen redelijk verborgen weten te houden en de geallieerden hadden niet goed opgelet. ‘De geallieerden waren totaal verrast. Ze hadden eerst niet door wat er aan de hand was. Pas op de tweede dag van de strijd begrepen ze hoe ernstig de Duitse aanval was. Ook de Belgische burgers wisten niet wat hen overkwam. België was bevrijd: ze hadden niet meer gerekend op de terugkeer van de Duitsers en zeker niet verwacht dat die zo wraakzuchtig zouden zijn. Vooral de Waffen-SS en de Gestapo toonden zich genadeloos.’

Beevor citeert uit dagboeken en brieven van burgers. ‘Ik wilde niet alleen het verhaal van de generaals en de politici te vertellen, maar ook dat van het volk. Alleen zo krijg je een compleet beeld van de strijd.’

En die was verschrikkelijk. In de bittere koude probeerden de legers elkaar zoveel mogelijk te beschadigen. Er was gebrek aan voedsel en materieel. Maar hoe heftig de gevechten ook waren, geen moment bestond het gevaar dat de kansen voor de Duitsers zouden keren, zegt Beevor. ‘Ze stonden al op verlies vanaf 1941, vanaf het moment dat de Verenigde Staten gingen meevechten. Het geallieerde leger was veel beter. In de Ardennen wisten ze binnen 24 uur 20.000 soldaten naar het front te verplaatsen.’ Vanaf januari begonnen de Duitsers zich terug te trekken; de strijd zou uiteindelijk 150.000 doden en gewonden vergen.

Hitler had erop gegokt dat de geallieerden onderling verdeeld zouden raken. Er was wel sprake van ergernissen, maar niet in de mate die Hitler had gehoopt. Vooral Montgomery veroorzaakte veel conflicten. ‘Hij had grote kwaliteiten, maar een vreemd karakter. Misschien had hij asperger; hij schatte de reactie van anderen vaak verkeerd in. Toen de Duitsers zich teruggetrokken, gaf hij een persconferentie waarin hij deed alsof het een Anglo-Amerikaanse overwinning was, terwijl de Amerikanen het echte werk hadden gedaan. De verhoudingen bekoelden daardoor. Het gevolg was dat de Britten – zoals premier Winston Churchill al vreesde – de rest van de oorlog tijdens het militaire overleg veel minder te vertellen hadden.’

De gevolgen voor Nederland van het Ardennenoffensief waren beperkt, denkt Beevor. ‘Na de mislukking van Market Garden en het strenge winterweer zat er voor het noorden van Nederland geen snelle bevrijding in. Aan de andere kant was Hitler door de verliezen in de Ardennen verder verzwakt en konden de Russen in het oosten makkelijker oprukken. Daardoor was de oorlog uiteindelijk toch sneller afgelopen dan de geallieerden verwachtten, ook in Nederland.’

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer