Het zou een politiek instrument worden van de Vlaams-nationalistische partij N-VA, en een al te chauvinistisch overzicht van het eigen verleden. Dat vreesden historici van de Canon van Vlaanderen, waaraan een commissie sinds 2019 heeft gewerkt en die op 9 mei is gepresenteerd. Maar het blijkt allemaal mee te vallen. ’De politieke angel is eruit’, vindt historicus Rolf Falter.
‘Een van de zorgen was dat de overheid zou dicteren hoe geschiedenis zou moeten worden onderwezen,’ zegt Falter. ‘Maar nu zeggen de makers dat de canon maar een inspiratiebron is; geen verplichting.’
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
De plannen voor de canon waren vastgelegd in een regeerakkoord met onder meer de Nieuw-Vlaamse Alliantie, die hoopt op een onafhankelijk Vlaanderen. ‘Dat leidde tot veel verhitte discussies’ vertelt Falter, wiens nieuwe boek over de Guldensporenslag van 1302 onlangs is verschenen. Historici maakten zich zorgen dat de canon een al te pro-Vlaams beeld van de geschiedenis zou schetsen. Dat het zou lijken alsof ‘Vlaanderen al sinds de schepping had bestaan’, terwijl het huidige Vlaanderen nog maar twee eeuwen oud is.
Die valkuil hebben de makers vermeden, oordeelt Falter: ‘De canon is geen nationalistische bijbel geworden.’ Daarnaast komen ook lelijke kanten van de Vlaamse geschiedenis aan bod, zoals de wreedheden tegen de inwoners van koloniaal Congo en, in WO2, de behulpzame houding van onder meer burgemeester en politie van Antwerpen tijdens razzia’s.
Overlap met Nederland
Toch heeft Falter zijn bedenkingen bij de canon, omdat de huidige grenzen van Vlaanderen tijdens het grootste deel van de geschiedenis irrelevant waren. ‘Neem de schilderkunst: in de Nederlandse canon staat Jeroen Bosch, en in de Vlaamse de Dulle Griet van Pieter Bruegel. Maar Bruegel was duidelijk beïnvloed door Bosch en tussen hen lag indertijd geen grens. Dat zij in verschillende canons staan, laat zien hoe kunstmatig deze indeling van de geschiedenis is.’
‘Dat Bosch en Brueghel in verschillende canons staan, laat zien hoe kunstmatig deze indeling is.’
De Vlaamse canon vertoont nogal wat overeenkomsten met de Nederlandse editie. Karel de Grote komt in beide voor, net als de elfde-eeuwse woorden ‘Hebban olla vogala’, Erasmus en de Franse Tijd. Vreemd is dat niet, want de gebieden delen veel geschiedenis. Maar de overlap maakt het extra opvallend dat sommige onderwerpen uit de Nederlandse canon ontbreken op de Vlaamse, vindt Falter: ‘Nederland heeft bijvoorbeeld een venster Willibrord en de kerstening, maar in Vlaanderen is er geen venster over de komst van het christendom. Of denk aan Willem van Oranje. Die heeft in Vlaanderen ook geen venster gekregen, terwijl hij toch veel van zijn tijd hier heeft doorgebracht.’
Al met al vindt Falter de Canon van Vlaanderen ‘een aardige oefening, die we verder niet al te serieus moeten nemen.’
Rolf Falter spreekt over de Guldensporenslag in de Historische BoekenCast van deze maand, die hier te beluisteren is.
