‘Nooit eerder zagen we in Nederland zoveel ufo’s’

In februari 1974 zagen inwoners van het Friese Gorredijk mysterieuze zaken boven hun dorp. Deze ‘ufo’s’ hielden de Gorredijkers in hun greep: sommigen dachten aan buitenaards leven, anderen geloofden dat niet. Toen de ufo’s net zo snel verdwenen als ze waren gekomen, was de hype voorbij. Godsdienstfilosoof Taede A. Smedes onderzoekt in De ufo’s  van Gorredijk wat deze opmerkelijke periode in de dorpsgeschiedenis met de inwoners deed. ‘Er ontstonden onderlinge spanningen.’

Waarom dachten de Gorredijkers dat ze ufo’s zagen?

‘In 1947 begonnen discussies over ufo’s. Vanaf toen werd geopperd dat ufowaarnemingen konden duiden op buitenaardse ruimteschepen. Eerst speelde dat vooral in Amerika. In 1947 zag piloot Kenneth Arnold een aantal vliegende objecten en later dat jaar stortte er een onbekend object neer bij Roswell in New Mexico – volgens sommigen een ruimteschip. In beide gevallen verwezen de media naar de  discussie over ufo’s. Nederlandse kranten namen de berichten over, waarna er ook in Nederland steeds vaker ufo’s werden waargenomen.’

Wat maakte de ufo-golf van Gorredijk uniek?

‘In Gorredijk werden binnen een maand ontzettend veel ufo’s gezien. De meldingen werden bijna methodisch onderzocht en er waren vaak veel mensen bij betrokken. Dat is voor Nederland uniek. In Amerika kwamen dit soort “ufoflaps” vaker voor: fenomenen waarbij veel ufo’s in een relatief korte tijd en in een beperkt gebied werden gemeld. Die kenden we in Nederland eigenlijk niet, tot Gorredijk.’

Wat dachten de Gorredijkers te zien?

‘Ze meldden veel verschillende vormen, maar ze zagen voornamelijk lichten in de lucht die varieerden in grootte. Hans van Kampen, een zelfbenoemd ufoloog, droeg twee verklaringen aan. Enerzijds concludeerde hij dat de Gorredijkers misschien een soort massahallucinatie  hadden en simpelweg vliegtuigen hadden gezien. Ik acht dat niet plausibel, want de Gorredijkers wisten dondersgoed hoe vliegtuigen eruitzagen. Anderzijds sloot Van Kampen niet uit dat sommige ufo’s van buitenaardse oorsprong waren. Het is opvallend dat niemand speculeerde dat het de Russen konden zijn, want dit was midden in de Koude Oorlog. De buitenaardse verklaring was voor veel mensen toch aannemelijker.’

Hoe reageerden ze?

‘De mensen die een ufo zagen, gingen direct op zoek naar een verklaring. Een van hen was de Gorredijkse leraar Geert Meijer, die waarnemingsposten opzette om het fenomeen zo methodisch mogelijk te onderzoeken. Maar er waren ook mensen die het allemaal flauwekul vonden. Zij vonden alle mediabelangstelling maar niets en wilden het liefst weer zo snel mogelijk overgaan tot de orde van de dag. Er ontstond spanning tussen dorpsbewoners. Snackbareigenaar Jan Boomsma bijvoorbeeld zei dat hij werd gepest nadat hij had deelgenomen aan een tv-interview over de ufo’s.’