Home Helemaal zen, dankzij de nazi’s

Helemaal zen, dankzij de nazi’s

  • Gepubliceerd op: 3 november 2022
  • Laatste update 21 mrt 2023
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 2 minuten leestijd
Helemaal zen, dankzij de nazi’s

Zenboeddhisme kwam via nazi-Duitsland naar Europa. Nazi-ideologen zagen de Japanse vorm van boeddhisme als een moderne religie, zonder het in hun ogen overdreven ritueel en bijgeloof die kenmerkend waren voor andere religies, en met een gezonde focus op discipline. Dat schrijft historica Sarah Panzer in het tijdschrift Journal of Global History.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Het zenboeddhisme werd in Japan vanaf de late negentiende eeuw gepresenteerd als een rationele beweging voor krachtige mensen, superieur aan het boeddhisme in de rest van Azië. Die presentatie sloeg in de jaren 1930 aan bij nazidenkers, die een complexe houding hadden ten opzichte van religie. Een deel van hen hoopte het christendom te hervormen tot een Germaans geloof, zonder Joodse en andere ‘vreemde’ elementen. Volgens hen hadden Japanners met hun zenboeddhisme iets soortgelijks bereikt: ze hadden het gezuiverd van on-Japanse en decadente elementen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Daar lag een belangrijke basis voor de Duitse interesse in het zenboeddhisme, dat onder andere werd gepropageerd door filosoof Eugen Herrigel (1884-1955), die enige tijd in Japan had gewerkt en ervan overtuigd was dat het zenboeddhisme volgers actief en strijdbaar maakte. Na de oorlog werd hij veroordeeld als Mitläufer van het naziregime, maar hij bleef zijn ideeën verspreiden. In 1948 publiceerde Herrigel de internationale bestseller Zen in der Kunst des Bogenschießens, die hielp het zenboeddhisme in de rest van Europa te introduceren.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2022