Een Europees leger? Nee, daar hebben de Britten nooit veel in gezien. Samenwerken met de Franse cheese-eating surrender monkeys? Met die veredelde stierenvechters van de Armada? Nu is echter gebleken dat de grote admiraal Horatio Nelson minder moeite had met internationale samenwerking op militair gebied. Eén op de tien soldaten op de Britse schepen bij de Slag bij Trafalgar blijkt van buitenlandse komaf te zijn geweest.
De zeeslag bij Kaap Trafalgar, aan de zuidwestkust van Spanje, is de grootste maritieme overwinning uit de Britse geschiedenis. Op 21 oktober 1805 vernietigde de Britse vloot, tegen alle verwachtingen, een Frans-Spaans eskader. Geen enkel Brits schip ging verloren. Het aantal Britse slachtoffers bleef beperkt tot 449, onder wie Nelson zelf. Door deze overwinning op Napoleon verdween de dreiging van een Franse invasie.
Uit bestudering van persoonsdocumenten van 13.000 Trafalgar-veteranen in de Britse Staatsarchieven en het Nationale Zeevaartmuseum in Greenwich blijkt nu dat Nelson de beschikking had over een soort vreemdelingenlegioen. Tien procent was in het buitenland geboren. Aan Britse zijde streden onder meer 54 Fransen en 24 Spanjaarden. Verder waren op de 33 Britse oorlogsschepen mannen aanwezig uit Turkije, Mexico, India, China en Brazilië. Tevens vochten er naar alle waarschijnlijkheid ontsnapte slaven mee.
De Royal Navy had een grote aantrekkingskracht op huurlingen. Het betaalde goed, zeker nadat de regering prestatiebonussen had ingevoerd. Bovendien waren het eten en de medische verzorging beter dan elders.
Het onderzoek is verricht voor de tentoonstelling Nelson, Navy, Nation in Greenwich. Curator James Davey zet de admiraal neer als een belangrijke schakel in de overwinning op Frankrijk, in plaats van als een heroïsche, eigenzinnige eenling die eigenhandig Napoleon versloeg. Tevens wordt getoond dat Nelsons kosmopolitische leger minder sterk en ervaren was dan tot nu toe is aangenomen. Een kwart van de opvarenden had amper ervaring op zee.
De archieven hebben interessante persoonlijke verhalen opgeleverd. Zo is er aandacht voor de enige vrouw aan boord, Jane Townsend. Zij was verantwoordelijk voor huishoudelijke taken. Ook is er een foto te zien van de bejaarde Trafalgar-veteraan James Sharman, die op zijn oude dag het monument van Nelson in Great Yarmouth verzorgde. Hij zou model komen te staan voor Ham Peggotty, een goedaardig personage in Charles Dickens’ roman David Copperfield.
Patrick van IJzendoorn is correspondent in Londen
Dit artikel is exclusief voor abonnees
