Leren laarzen waden door een beek; dan glibberen ze langs een stijl pad omhoog door het oerwoud. Het is 1840 en John Lloyd Stephens, een avontuurlijke jurist, speurt naar hiërogliefen. Geplaagd door malaria geeft hij toch niet op, want hij zoekt bewijs. De heersende opvatting in zijn tijd is dat de door hem hervonden steden en tempels in de jungle door oude Egyptenaren werden gebouwd. Stephens meent dat het indianen waren. De onderzoeker is te zien op een film in de tentoonstelling Maya 2012, in het Volkenkundig Museum in Leiden. De expositie gaat over de oude Maya’s en die van nu.
Er is ook een korte film over een 12-jarige die erin slaagde Maya-hiërogliefen te ontcijferen. En er wordt verhaald over Tania Prouskouriev. Zij begon als tekenares van borduurpatronen, maar eenmaal in Midden-Amerika stak ze door haar precisie en observatievermogen alle mannelijke archeologen de loef af.
Maya 2012 is opvallend vol. Naast de films zijn er voorwerpen: potten, beelden, stenen met hiërogliefen en kleurrijke stoffen. De aankleding voorziet in veel kleur en geluid. Zo zijn er oerwoudachtergronden, sluiergordijnen en een geluidsband met het scheppingsverhaal. Bovendien is het stampvol met bezoekers. Al met al overweldigend.
Dat je het spoor toch niet bijster raakt komt door de introductie. In een soort voorportaal draait een inleidende film en er staan twee computerzuilen waarmee bezoekers zich basiskennis over de Maya’s eigen kunnen maken. Net als de andere films is de introductiefilm heroïsch en plechtig. ‘Toen Parijs nog een dorp was, bouwden zij steden in de jungle… Zij zijn de Maya’s.’ En de muziek zwelt aan.
Als klap op de vuurpijl is er ook nog een hoop te doen. Sommige activiteiten zijn moeilijk, zoals het Maya-schrift ontcijferen of berekeningen maken over de Maya-jaartellingen. Dat laatste heeft betrekking op het jaar 2012, het jaar waarin de wereld volgens een Maya-voorspelling zal vergaan.
De spectaculairste activiteit is een balspel tegen de god van de onderwereld. Een gordel registreert de bewegingen van de speler. Een jongen springt. De onderwereldgod, een eng dikbuikig mannetje, staat te wachten. Gelukkig, de bal gaat door de hoepel. Wie verliest, gaat dood volgens de Maya-traditie. Maar bezoekers verliezen gelukkig zelden.
Deze tentoonstelling heeft maar twee problemen. Jongere kinderen (tot een jaar of negen) kunnen de ondertitels niet snel genoeg lezen en daardoor de films niet volgen. Sowieso is er voor hen het minst te doen. Verder rekende het museum niet op zóveel bezoekers. De folders met uitleg over de voorwerpen zijn op, en de krijtjes van het schoolbord – voor de jaartellingssommen – zijn allang verdwenen.
En het jaar 2012? Dat is vooral een lokkertje, maar laat dat niemand ervan weerhouden de grote Maya’s en hun kenners te gaan bewonderen.
Maya 2012, de mysteries van een eeuwenoud volk. Tot en met 22 augustus. Museum Volkenkunde, Steenstraat 1, Leiden. Open di-zo 10-17 uur. Info: 078-51 68 800 of www.volkenkunde.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
