Immigratie mag volgens het nieuwe politiek correcte denken geen verrijking meer heten. Toch hebben migranten sinds jaar en dag bijgedragen aan de Nederlandse samenleving en cultuur. Op de nieuwe website Vijf Eeuwen Migratie worden de verschillende migrantengroepen uitgelicht die vanaf 1580 naar Nederland zijn gekomen voor werk, vrijheid of veiligheid. Van Duitse dienstmeisjes in het Interbellum tot Vietnamese bootvluchtelingen na 1975.
De website is nog in opbouw en moet voornamelijk door de gebruikers zelf worden opgetuigd met persoonlijke verhalen, foto’s en filmpjes. Sommige lemma’s zijn nog vrij mager, andere bieden al genoeg stof om een beeld te krijgen van de betreffende migrantengroepen en hun geschiedenis. Wie bijvoorbeeld op de wereldkaart China aanklikt, krijgt een ruime keuze aan informatieve tekstfragmenten en beelden voorgeschoteld.
Wist u dat de eerste Chinezen begin twintigste eeuw naar Nederland kwamen als havenarbeiders? Er ontstonden ware Chinatowns in Amsterdam (Nieuwmarktbuurt) en Rotterdam (Katendrecht). Door de crisis van de jaren dertig keerden velen terug naar China. Degenen die overbleven gingen pinda’s verkopen of openden restaurants. Voor de Tweede Wereldoorlog telde Nederland twaalf Chinese restaurants, maar in 1982 waren het er al tweeduizend: eenderde van het totale gastronomische aanbod.
Erg leuk is een filmpje uit 1965 van het interieur en personeel van restaurant Ling Nam in de Haagse Wagenstraat, die de laatste jaren door de gemeente weer tot hart van Chinatown is verheven. Overigens zijn de Chinezen de enige migrantengroep in Nederland voor wie ooit hele wijken zijn heringericht, compleet met straatnaambordjes in de eigen taal.
Meer beelden van het Haagse Chinatown zijn te vinden in het Historisch Beeldarchief Migranten. Ook staan hier webtentoonstellingen over onder meer Turkse, Griekse en Surinaamse immigranten. Van een ontroerende naïviteit is een foto van vier Surinaamse verpleegsters die zich in de jaren vijftig in Volendam lieten vereeuwigen in klederdracht.
Het nadeel van online beeldcollecties als het Historisch Beeldarchief Migranten is de betrekkelijk willekeurige samenstelling en het gebrek aan verbindende informatie. Daarvoor biedt de site van de Teleac-serie Verre Verwanten uitkomst. Onder het lemma ‘Vreemdelingen’ zijn korte artikelen te lezen over immigrantenstromen uit verschillende herkomstlanden en tijdens verschillende perioden.
Ook wordt de geschiedenis van het Nederlandse vreemdelingenbeleid uit de doeken gedaan. De makers laten de migratiegeschiedenis al beginnen met Nederlands vroegste bewoners, die immers ook niet uit de Hollandse klei waren getrokken, maar hier in de slipstream van gigantische volksverhuizingen terechtkwamen.
Op de Verre Verwanten-site worden oproepen geplaatst van mensen die op zoek zijn naar hun buitenlandse familie. Wie Surinaamse wortels heeft en wil weten wie zijn voorouders waren, kan ook terecht bij de Historische Database Suriname van het Nationaal Archief. Die bestaat in twee versies.
Op de site ‘Vrij in Suriname’ staan de persoonsgegevens van slaven die zijn vrijgekocht of vrijgelaten tussen 1832 en 1863, het jaar waarin Nederland de slavernij afschafte. De site ‘Arbeid op Contract’ biedt de gegevens van Indiase, Indonesische en Chinese contractarbeiders die eind negentiende eeuw naar Suriname kwamen om op de plantages te werken. Gebruikers kunnen zoeken op familienaam, plaats van herkomst en scheepsnaam.
Of immigratie als verrijking wordt ervaren zal van persoon tot persoon verschillen. Maar dat zij een onlosmakelijk onderdeel is van onze nationale geschiedenis, daaraan valt na het bekijken van deze websites niet te twijfelen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
