Enige tijd geleden zei een prominent lid van de regering-Bush tegen een journalist dat kritiek de huidige Amerikaanse regering niet deert. Het bewind van de machtigste staat op aarde hoefde zich niets aan te trekken van de onaangename realiteit waar critici het over hadden; het was zo machtig dat het zijn eigen realiteit kon creëren en die aan de wereld verkopen als de werkelijkheid.
Wie zo machtig is, zal vroeg of laat ook het verleden in overeenstemming willen brengen met die waan. De president en zijn tekstschrijvers hebben daar al een opmerkelijk begin mee gemaakt. Vorig jaar verklaarde Bush dat het Amerikaanse leger best had kunnen winnen in Vietnam. Dat de Amerikanen daar een nederlaag hadden geleden was het gevolg van het verraad van politici en journalisten, die het Amerikaanse volk ten onrechte hadden wijsgemaakt dat de interventie in Vietnam geen succes kon worden. Bush maakte zo duidelijk niet te zullen wijken voor kritiek op zijn ondoordachte interventie in Irak, die hij zelf als een groot succes beschouwt.
Bij zijn recente bezoek aan Europa presenteerde de president een visie op het begin van de Koude Oorlog die al decennialang een grote populariteit geniet bij ultraconservatieve Amerikanen. Nu is deze waarschijnlijk bedoeld om zijn mondiale, maar uiterst selectieve democratiseringsstrategie te ondersteunen.
Bush vergeleek de resultaten van de conferentie van Jalta, begin 1945, met die van de conferentie van München en het Molotov-Ribbentrop Pakt. Een zieke Roosevelt en een cynische Churchill zouden in Jalta Oost- en Centraal-Europa en de Balkan aan Stalin hebben verkwanseld, waardoor miljoenen mensen decennia konden worden onderdrukt. Het zou hier gaan om een van de ‘greatest wrongs of history’, die tot gevolg had dat Europa een verdeeld en instabiel continent werd.
Met zijn gebrek aan enige historische kennis zal de president zelf wel niet geweten hebben wat een onzin hij uitkraamde. Want onzin is het. In Jalta is helemaal niets verkwanseld. Dat Stalin in staat was zijn wil op te leggen aan Oost- en Centraal-Europa en een deel van de Balkan was het gevolg van de grote militaire successen van het Rode Leger, dat ten koste van haast onvoorstelbare offers de Duitse Wehrmacht aan het oostelijk front had verslagen.
Als Roosevelt en Churchill in heel Europa de democratie hadden willen vestigen, hadden het Amerikaanse en Engelse leger in 1945 het Rode Leger moeten aanpakken. Dat zat er niet zo in. Bush zal het niet deren, die leeft in zijn eigen werkelijkheid.
Maarten van Rossem
Dit artikel is exclusief voor abonnees
