Home Vlag en volkslied niet verplicht voor Japanse leraren

Vlag en volkslied niet verplicht voor Japanse leraren

  • Gepubliceerd op: 16 jul 2009
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Judith Stalpers/ Tokyo

Tegen alle verwachtingen in hebben 401 leraren van openbare scholen in Tokyo een rechtszaak tegen de stad Tokyo gewonnen. Ze waren gestraft omdat ze zich niet aan een decreet van de gemeente hadden gehouden. Dit decreet schrijft voor dat bij schoolceremonies leraren en leerlingen voor de vlag moeten opstaan en het volkslied moeten zingen. De leraren verzetten zich tegen het decreet, omdat ze zich in hun vrijheid van meningsuiting belemmerd voelden.

De rechter stelde ze in het gelijk. ‘Het druist in tegen de grondwet om mensen respectbetoon aan vlag en volkslied af te dwingen,’ heet het in zijn oordeel. Tokyo moet hun een schadevergoeding van 30.000 yen (200 euro) per persoon betalen. De gouverneur van Tokyo gaat in beroep tegen het vonnis.

Het succes voor de leraren kwam als een verrassing. De actiegroep had erop gerekend de rechtszaak te verliezen. Het politiek klimaat in Japan is namelijk de laatste jaren sterk patriottisch en nationalistisch geworden. Zo wil de regeringspartij en met name de nieuwe premier Abe ‘het onderwijzen van vaderlandsliefde’ in de algemene onderwijswet laten opnemen. Het gaat, volgens Abe, om een ‘gezonde vorm van patriottisme’. Critici vrezen echter dat een dergelijke clausule brede interpretaties en dan ook manipulaties toelaat, die tot totalitaire indoctrinatie kunnen leiden, zoals dat ook begin twintigste eeuw in Japan gebeurde.

Voor de leraren gaat het bij de verplichting om de vlag te eren en het volkslied te zingen niet alleen om een inmenging in de privésfeer, maar vooral ook om een verdekte indoctrinatiemethode. Dezelfde vlag en hetzelfde volkslied deden tijdens Japans agressieve koloniale verleden dienst, en wekken dus associaties met Japans foute verleden. Een verder argument is dat de staat zich niet moet mengen in schoolse aangelegenheden.

Hinomaru, de ‘Ronde Zon’, zoals de vlag in het Japans heet, en het volkslied waren nooit officieel nationale symbolen, maar werden wel altijd zo gebruikt. In 1999 werd hun functie in een wet vastgelegd. Sindsdien is de lobby onder (extreem-)nationalistische politici sterker geworden om vlag en volkslied voor allerlei openbare aangelegenheden te gebruiken.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer