De recente biografie Wilhelmina. Mythe, fictie en werkelijkheid van Gerard Aalders heeft tot discussie geleid over het gedrag van de koningin tijdens de Tweede Wereldoorlog. Aalders maakt korte metten met het verhaal dat Wilhelmina vanuit Londen een rol speelde voor het Nederlands verzet. Sterker nog: hij meent dat haar optreden vooral contraproductief was, en zelfs mensenlevens in gevaar bracht.
Aalders schreef het boek vanuit verbazing: ‘De meeste boeken over de Oranjes in de oorlog staan vol met aantoonbare flauwekul. Zo schreef Jolande Withuis onlangs nog in haar biografie van Juliana dat Wilhelmina’s vlucht naar Londen het beste is geweest wat Nederland kon overkomen. Terwijl allerlei bronnen laten zien dat Wilhelmina internationaal geen enkele rol speelde. Al zeventig jaar lang wordt dit soort onzin verspreid. En het duurt maar. Ik dacht: Aalders, het wordt tijd dat je weer eens een boek gaat schrijven.’
Aalders legt uit dat de ‘verzetsmythe’ rondom Wilhelmina niet alleen is ontstaan door de ministeriële verantwoordelijkheid en de onaantastbare status van het koningshuis, maar ook door de houding van historici als Loe de Jong en Cees Fasseur. Loe de Jong hield in 1956 een interview met Wilhelmina, waarin volgens Aalders geen enkele kritische vraag werd gesteld: ‘De indruk die ze daarin achterliet was heel gunstig. De mythe dat ze al voor de oorlog zeer anti-Hitler was, stamt bijvoorbeeld uit dit interview.’ En over Fasseur zegt Aalders: ‘Wat hij deed was vergoelijken, vergoelijken, vergoelijken.’
Maar meer nog dan De Jong en Fasseur was het Wilhelmina zelf die de mythe vormgaf: ‘Ik heb verhalen ontdekt van voormalige leden van de hofhouding van ’t Loo die gaan over het vernietigen van belastend materiaal. Wilhelmina heeft na de oorlog delegaties naar het buitenland gestuurd om ook daar archiefstukken te laten verdwijnen. Eén van die mensen is inmiddels overleden, maar voor zijn dood vertelde hij me dat ze hadden afgesproken nooit publiekelijk over deze expeditie te spreken.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
