Home ‘Verzetsmythe over Wilhelmina ontzenuwd’

‘Verzetsmythe over Wilhelmina ontzenuwd’

  • Gepubliceerd op: 30 mei 2018
  • Laatste update 07 apr 2020
  • 2 minuten leestijd
‘Verzetsmythe over Wilhelmina ontzenuwd’

De recente biografie Wilhelmina. Mythe, fictie en werkelijkheid van Gerard Aalders heeft tot discussie geleid over het gedrag van de koningin tijdens de Tweede Wereldoorlog. Aalders maakt korte metten met het verhaal dat Wilhelmina vanuit Londen een rol speelde voor het Nederlands verzet. Sterker nog: hij meent dat haar optreden vooral contraproductief was, en zelfs mensenlevens in gevaar bracht.

Aalders schreef het boek vanuit verbazing: ‘De meeste boeken over de Oranjes in de oorlog staan vol met aantoonbare flauwekul. Zo schreef Jolande Withuis onlangs nog in haar biografie van Juliana dat Wilhelmina’s vlucht naar Londen het beste is geweest wat Nederland kon overkomen. Terwijl allerlei bronnen laten zien dat Wilhelmina internationaal geen enkele rol speelde. Al zeventig jaar lang wordt dit soort onzin verspreid. En het duurt maar. Ik dacht: Aalders, het wordt tijd dat je weer eens een boek gaat schrijven.’

Aalders legt uit dat de ‘verzetsmythe’ rondom Wilhelmina niet alleen is ontstaan door de ministeriële verantwoordelijkheid en de onaantastbare status van het koningshuis, maar ook door de houding van historici als Loe de Jong en Cees Fasseur. Loe de Jong hield in 1956 een interview met Wilhelmina, waarin volgens Aalders geen enkele kritische vraag werd gesteld: ‘De indruk die ze daarin achterliet was heel gunstig. De mythe dat ze al voor de oorlog zeer anti-Hitler was, stamt bijvoorbeeld uit dit interview.’ En over Fasseur zegt Aalders: ‘Wat hij deed was vergoelijken, vergoelijken, vergoelijken.’

Maar meer nog dan De Jong en Fasseur was het Wilhelmina zelf die de mythe vormgaf: ‘Ik heb verhalen ontdekt van voormalige leden van de hofhouding van ’t Loo die gaan over het vernietigen van belastend materiaal. Wilhelmina heeft na de oorlog delegaties naar het buitenland gestuurd om ook daar archiefstukken te laten verdwijnen. Eén van die mensen is inmiddels overleden, maar voor zijn dood vertelde hij me dat ze hadden afgesproken nooit publiekelijk over deze expeditie te spreken.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hitler ontmoet arbeiders van Siemens in Berlijn
Hitler ontmoet arbeiders van Siemens in Berlijn
Artikel

Was Adolf Hitler links? Ja en nee, zegt fascisme-expert

Radicaal-rechtse politici zoals Elon Musk, Alice Weidel (AfD) en Martin Bosma (PVV) bestempelen het fascisme als een linkse ideologie. Aan de linkerkant van het politieke spectrum heerst juist de overtuiging dat fascisten handlangers waren van het grootkapitaal. Zo zou de term ‘nationaal-socialisme’ alleen maar zijn bedacht om de arbeidersmassa te misleiden, en haar nog gemakkelijker...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

Paus Franciscus is overleden. Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen met Frans Willem Lantink De paus en...

Lees meer
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer