Home Veel fracties geen probleem

Veel fracties geen probleem

  • Gepubliceerd op: 20 juni 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 2 minuten leestijd
Veel fracties geen probleem

Met achttien partijen in de Tweede Kamer kan Nederland onbestuurbaar worden, vrezen analisten. Maar een eeuw geleden waren het er bijna evenveel en dat ging goed, zegt politiek historicus Henk te Velde.

 

In 1918 kwamen er zeventien partijen in de Kamer. Hoe kon dat?

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

‘Het was een direct gevolg van de invoering van het systeem van evenredige vertegenwoordiging. Daarvoor had Nederland een districtenstelsel en dat bevordert grote partijen. In 1918 kregen allerlei eigenaardige belangenpartijen een kans. Het Verbond tot Democratisering der Weermacht bijvoorbeeld, een belangenpartij voor officieren en onderofficieren. En de Plattelandersbond en de Middenstandspartij. Die kregen alle drie een zetel.’

 

Leverde dat problemen op met de bestuurbaarheid?

‘Nee, want het ging om kleine fracties. Daarnaast waren er grote partijen, zoals de katholieke partij, met bijna een derde van de zetels. Daardoor was het goed mogelijk een kabinet te vormen, en in dat opzicht was de situatie anders dan nu. Het huidige probleem is niet zozeer dat er veel fracties zijn, maar dat de grote partijen klein zijn geworden. En daarnaast zijn er groepen die genoeg zetels hebben om deel te nemen aan een kabinet, maar ongrondwettelijke voorstellen doen. Die kun je niet laten meeregeren en dat maakt de situatie heel anders dan in 1918.’

 

Dus een eeuw geleden vond iedereen de situatie prima?

‘Nee, in het hele Interbellum hoorde je bezwaren tegen de nadelen van het evenredige stelsel. Niemand had van tevoren de opkomst van de belangenpartijen voorzien en daarover, en over de te grote macht van partijbesturen, werd geklaagd. Het systeem van evenredige vertegenwoordiging was er gekomen doordat bijna alle partijen verwachtten dat het beter voor hen zou uitpakken dan het districtenstelsel. Toen het er eenmaal was, bleek dat natuurlijk niet op te gaan, maar werd het systeem nooit meer echt veranderd.’

Geertje Dekkers

 

Boerenbelangen

De nieuwe BoerBurgerBeweging verdedigt agrarische belangen en staat daarmee in een lange traditie. ‘In 1918, toen Nederland nog veel boeren had, kreeg de Plattelandersbond een zetel,’ zegt Te Velde. ‘Die partij verdween, maar vanaf de jaren zestig, toen het aantal boeren flink daalde, zat de Boerenpartij in de Kamer.’ Die partij was vooral een reactie op veranderingen die ze wilde tegenhouden. ‘Zoiets zie je ook bij de BBB, die vooral een proteststem vertegenwoordigt. Er zijn nog maar heel weinig boeren en toch heeft die partij een zetel behaald.’

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 7 - 2021

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf
Beatrice de Graaf
Column

Zo banaal zag Hitler eruit in close-up 

Beatrice de Graaf breekt een lans voor de beeldbiografie. 'Het levert een ander effect op dan filmpjes op het internet.'

Lees meer
Kinderen vieren de onafhankelijkheid van Oostenrijk op een oude Sovjettank
Kinderen vieren de onafhankelijkheid van Oostenrijk op een oude Sovjettank
Artikel

Oostenrijk laveert sinds 1955 tussen het Oosten en het Westen  

Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk verdeeld in bezettingszones. In 1955 vertrokken de buitenlandse troepen en kreeg het zijn onafhankelijkheid terug. Het land bleef neutraal en taalde nooit naar een lidmaatschap van de NAVO of het Warschaupact.   Nog geen twee weken nadat de troepen van Jozef Stalin de nationaal-socialisten uit Wenen verjoegen, had Oostenrijk een...

Lees meer
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
Artikel

De heckrund was een Arisch fantasiedier 

Ooit leefde in Europa de auroch, een uitgestorven oerrund. Nazi-topman Hermann Göring wilde het terugfokken, zodat de Duitsers er als echte Germanen op konden jagen. De opdracht daarvoor ging naar zoöloog Lutz Heck, die een ‘heckrund’ in elkaar knutselde.  Nu zouden ze toch wat beleven… Op Schorfheide in Brandenburg waande Hitlers tweede man Hermann Göring...

Lees meer
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Artikel

Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem

Neville Chamberlain dacht dat hij vrede kon kopen door Tsjecho-Slowakije uit te leveren aan Hitler. Hij was niet alleen naïef, maar ook hoogmoedig. Na een lange en succesvolle carrière in de Britse politiek negeerde Chamberlain de adviezen van anderen. Is Donald Trump de nieuwe Neville Chamberlain? De Britse krant The Guardian en andere media wierpen...

Lees meer