De achtdelige documentaireserie Verleden van Nederland, die vanaf oktober wordt uitgezonden op de Nederlandse televisie, wordt begeleid door een grote campagne. In het kader daarvan krijgen meer dan 10.000 scholen voor basis- en voortgezet onderwijs in oktober een dvd-box met 150 Canon Clips. Deze educatieve clips op drie leeftijdsniveaus moeten, met teksten van kinderboekenschrijfster Imme Dros en animatie van Harrie Geelen, verdieping geven aan de vijftig vensters van de geschiedeniscanon van Nederland.
Een voorbeeld. In aflevering 13, over de VOC, niveau 1 (9-10 jaar), vertelt Frank Groothof een vrolijk en met animaties verlevendigd verhaaltje over stoere zeebonken, peper die peperduur was, en ‘de verstandige raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt’. Daarna komen kinderen in beeld, die reageren op vier vragen. De laatste vraag – ‘Waar komt de Nederlandse handelsgeest vandaan?’ – blijft onbeantwoord. Hiermee moeten de leerlingen in de klas zelf aan de slag.
In de clip voor 11- tot 12-jarigen wordt een heel andere beeld van de VOC-mentaliteit neergezet. Jan Pieterszoon Coen, de stichter van Batavia, was ‘een tiran, die mensen liet vermoorden als ze het waagden producten te verkopen buiten de VOC om’, vertelt Groothof. Gezien die inleiding bevreemdt het dat de clip eindigt met de vraag hoe ‘we’ opnieuw ‘een belangrijke rol kunnen gaan spelen in de wereld’. Leerlingen die goed hebben opgelet zullen de vraag moeiteloos kunnen beantwoorden: stuur een vloot naar Azië en dood iedereen die niet op onze voorwaarden handel met ons wil drijven.
De 13- tot 14-jarigen worden geconfronteerd met primaire bronnen: een uitmonsteringslijst voor 12(!)-jarige scheepsjongens en een citaat uit Bontekoe. De vragen op niveau 3 geven het geheel de indruk van een wervingsspotje voor de koopvaardij: ‘Hoe zou het zijn als jij zou moeten werken?’, ‘Wat verdien jij per uur?’, en als ‘huiskamervraag’: ‘Hoe zijn nu de arbeidsomstandigheden bij de scheepvaart?’
Het is verstandig om leerlingen voor te bereiden op een arbeidzaam leven, maar het is de vraag of daarvoor de geschiedenisles moet worden gebruikt. Bovendien is de link tussen VOC en vakantiebaantjes wel erg dun. De vragen bij aflevering 10, over de Beeldenstorm, lijken wat dat betreft zinniger. Het verhaal over de inquisitie en de verwoesting van rooms-katholieke kerken wordt gebruikt om zaken aan de orde te stellen als religieuze intolerantie en de dynamiek van massale woede-explosies.
Maar hoe belangrijk het ook is om kinderen over deze dingen te laten nadenken, het overbrengen van kennis en begrip van het verleden neemt in deze clips een ondergeschikte plaats in. En daar was het de opdrachtgevers en opstellers van de Canon van Nederland toch echt om begonnen.
De Canon Clips van toen naar nu zijn een project van IDTV Docs en uitgeverij Thieme Meulenhof. Ze worden op 5 en 10 oktober 2008 naar de scholen verzonden.
Wij zijn de geschiedenis!
Ook de KRO komt dit najaar met een eigen historisch televisieprogramma: Wij zijn de geschiedenis. In persoonlijke verhalen komen grote en kleinere gebeurtenissen uit het recente verleden aan bod. Uitgangspunt vormt elke keer een (nieuws)foto. Bij het televisieprogramma hoort een website, al vanaf juli in de lucht, waarop mensen hun eigen verhalen kwijt kunnen.
Wij zijn de geschiedenis. Vanaf 24 september elke week, 19:25 uur, Nederland 2. Zie ook www.wijzijndegeschiedenis.nl.
Emigrantengolf
In de jaren vijftig vertrokken zo’n 60.000 Nederlanders naar onder meer Canada en Australië om daar een nieuw bestaan op te bouwen. De dubbel-dvd Nederland Toen. Nederlanders overzee toont aan de hand van unieke Polygoon-beelden uit die tijd hoe dit in zijn werk ging. Ook staan er films op van de Rijksvoorlichtingsdienst, die landgenoten moesten overhalen om de sprong in het diepe te wagen.
Nederland Toen. Nederlanders overzee. Verkrijgbaar op www.denkendaannederland.nl, € 19,95
Jaren vijftig radio
Cabaretier Vincent Bijlo schreef samen met Rieks Swarte de voorstelling Hallo hallo, wie stinkt daar zo. Op het toneel wordt aan de hand van echte radiofragmenten een typisch jaren-vijftig-radiorevue in elkaar gedraaid. De toeschouwer krijgt zo een beeld van de ‘oprechte, ongecompliceerde vrolijkheid’ uit die tijd.
Hallo hallo, wie stinkt daar zo. Tot en met 7 november in diverse theaters. Info: www.firmarieksswarte.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
