Home Tsjechische volksheld in de uitverkoop

Tsjechische volksheld in de uitverkoop

  • Gepubliceerd op: 24 augustus 2011
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Filip Bloem
  • 2 minuten leestijd

Lang gold de hussitische vechtjas Jan Žizka als een icoon van de eeuwenlange Tsjechische onafhankelijkheidsstrijd. Nu stoot de Tsjechische staat een aan hem gewijd herdenkingscomplex af. ‘Het is alsof Frankrijk van het nationale monument voor Napoleon af zou willen,’ zegt Jiří Zimola, hoogste bestuurder van de provincie Zuid-Bohemen.

De hussieten waren protestanten die in de vijftiende eeuw een militante hervormingsbeweging vormden. Jan Žizka (1360-1424), de gevreesde eenogige aanvoerder van hussitische milities, staat te boek als een briljant veldheer die veel succes had met innovaties als verrijdbare forten.

Sinds de negentiende eeuw, toen Tsjechische nationalisten de hussieten als voorlopers van Tsjechische onafhankelijkheid begonnen te zien, geldt hij als een nationale held. Maar Žizka is ook een ongemakkelijke held, een fanaticus kerken en kloosters vernietigde en concurrerende fracties bestreed. En nu de Tsjechen voor het eerst in de geschiedenis een stabiele, onbetwiste eigen staat hebben, is de behoefte aan nationale helden minder sterk dan vroeger.

Het vijftien hectare grote herdenkingscomplex in de bossen bij Trocnov is gesitueerd rondom de minieme overblijfselen van wat Žizka’s ouderlijk huis moet zijn geweest. Even verderop is er een open plek in het bos, waar Žizka volgens de overlevering zou zijn geboren. De Tsjechische communisten, die Žizka stileerden tot de ‘eerste proletariër’ in de Tsjechische geschiedenis, zorgden voor een vijftien meter hoog standbeeld dat uitkijkt over een groot veld waar muziekvoorstellingen, vredesmanifestaties en militaire parades plaatsvonden.

Die hoogtijdagen zijn voorbij. Er komen nu jaarlijks zo’n vierduizend bezoekers en dat is te weinig voor de onderhoudskosten van het terrein, dat een opknapbeurt goed kan gebruiken. Zo staat in het aanpalende museum nog steeds de tentoonstelling van voor 1989, waarin Žizka wordt gevierd als held van de lagere klassen.

Het complex is in handen van een overheidsdienst voor het beheer van onroerend goed, die er geen geld meer in wil steken en het tevergeefs aanbood aan het ministerie van Cultuur, de Nationale Monumentendienst en het hussitische museum in Tábor. De ambtenaren probeerden het zelfs gratis te slijten aan het nabijgelegen gehucht Borovany. Enkele ondernemers die er een soort pretpark van wilden maken, haakten uiteindelijk af.

Nu lijkt de provincie Zuid-Bohemen zich over Žizka’s geboortegrond te ontfermen. Wel heeft Zimola bedongen dat de status van beschermd monument wordt ingeperkt, zodat het terrein toeristisch ontwikkeld kan worden. Want zonder extra inkomsten wil niemand zich meer branden aan de volksheld van weleer.

Filip Bloem is medewerker van het Tsjechisch Centrum Rotterdam

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer