Eind 1660 openden zich in Londen de deuren van de Royal Society, een genootschap bestaande uit academici, amateurgeleerden en leden van de hofhouding. De koning zelf was de beschermheer van deze veredelde herenclub. Over politiek en theologie werd niet gesproken, zo schrijft de cultuurhistoricus Adrian Tinniswood in zijn boek over dit genootschap, maar des te meer over pas ontdekte sterren, de bloedsomloop en het opzetten van dode lichamen.
Tinniswoods boek staat vol met mooie anekdotes over curieuze experimenten. Leden demonstreerden proeven, waarbij de nodige huis- en boerderijdieren ledematen of zelfs het leven verloren. De opslagruimte van de Royal Society – een rariteitenkabinet – groeide al snel uit tot een toeristische trekpleister. Maar achter de excentriciteiten van het Engelse genootschap ging een serieuze speurtocht naar kennis en wetenschap schuil. Newton, Darwin en Hawking werden er niet voor niets lid van.
In 1671 trad de eerste buitenlandse wetenschapper toe. Het was Christiaan Huygens, die al jaren met de amateurastronoom en medeoprichter sir Robert Moray correspondeerde over de ringen van Saturnus. Een eeuw later werd een Nederlandse versie opgericht: het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte. De Royal Society vervult 359 jaar na haar oprichting nog steeds een belangrijke functie. In een tijd waarin wetenschappelijk onderzoek in handen is van overheden, universiteiten en het bedrijfsleven, is er behoefte aan zo’n onafhankelijk instituut. Nooit eerder was het motto zo belangrijk: Nullius in verba, ofwel: ‘Geloof niemand op zijn woord.’
Patrick IJzendoorn is correspondent van de Volkskrant.
The Royal Society & the Invention of Modern Science
Adrian Tinniswood 208 p. Head of Zeus, £ 18,99
Dit artikel is exclusief voor abonnees
