Het mooiste vuurwerk in Engeland is niet tijdens oudejaarsnacht te zien, maar op de avond van 5 november. Dan herdenken de eilandbewoners op feestelijke wijze het verijdelen, in 1605, van een buskruitaanslag op het parlement door een groep katholieken onder leiding van Guy Fawkes. Hoewel het feest weinig religieuze betekenis meer heeft, roept het de afkeer in herinnering die mede dankzij de protestantse koning Willem III eeuwenlang heeft gewoed.
De geschiedenis van het katholicisme staat volop in de belangstelling. In The Keys and the Kingdom toonde Catherine Pepinster aan hoe de banden tussen het Vaticaan en het Verenigd Koninkrijk de afgelopen drie decennia zijn versterkt. Daarbij hebben oud-premier Tony Blair (die zich later tot Rome zou bekeren) en koningin Elizabeth een zalvende rol gespeeld.
De historicus Antonia Fraser gaat verder terug en belicht in The King and the Catholics de totstandkoming van een wet, in 1829, waarmee een einde zou komen aan de onderdrukking van katholieken. Ze mochten voortaan studeren, erven en in het parlement plaatsnemen. Op het uitoefenen van het priesterschap stond niet langer levenslang. Een snelle ontwikkeling, want toen de wet een halve eeuw eerder voor het eerst ter sprake kwam vielen er in Londen duizend doden bij antikatholieke rellen, opgezweept door de papenvreter George Gordon. Katholicisme werd in het anglicaanse land gezien als verraad.
De emancipatie was een typisch voorbeeld van Brits pragmatisme. Koning George IV, premier Wellington en minister van Binnenlandse Zaken Robert Peel waren fervent antipaaps, maar acceptatie van katholieken viel te verkiezen boven sociale onrust, zoals de Gordon Rellen. Bovendien zou het problemen voorkomen in het Ierse deel van het koninkrijk. Tweehonderd jaar later bekleden katholieken prominente posities in Britse maatschappij – van Brexiteer Jacob Rees-Mogg tot voetballer Wayne Rooney. Maar koning kunnen ze nog altijd niet worden.
Patrick van IJzendoorn is correspondent voor de Volkskrant.
The King and the Catholics
Antonia Fraser 336 p. Orion, € 24,99
Dit artikel is exclusief voor abonnees
