Het wemelt in ons land van de herdenkingsplaatsen voor de Tweede Wereldoorlog, maar de Eerste kwam er tot nu toe bekaaid vanaf. De Nederlandse neutraliteit maakte de Grote Oorlog jarenlang minder urgent. De strijd had hier geen sporen nagelaten in het landschap of voorvaderen het leven gekost. De modder en de loopgraven waren – gelukkig – elders. Toch heeft ons land indirect wel onder de strijd geleden. Daarover gaat de nieuwe, permanente expositie in de voormalige garage van Huis Doorn.
De makers van de tentoonstelling stonden voor een lastige taak: hoe vertel je het oorlogsverhaal van een land dat niet bij de gevechten betrokken was? In Doorn is dat opgelost door heel veel informatie te geven. Bij de entree wordt een uitstekende korte film getoond die aan de hand van authentieke beelden uitlegt hoe de oorlog ontstond en verliep. De bezoeker kent daarna de grote lijnen en kan op panelen lezen hoe het Nederland in deze tijd verging.
Alle belangrijke thema’s komen aan bod. Zoals de jarenlange mobilisatie van het Nederlandse leger: soldaten moesten paraat blijven voor het geval een andere mogendheid onze neutraliteit zou schenden. Ondertussen verveelden ze zich te pletter. Maar ook de instorting van de economie, de werkloosheid en de honger worden verbeeld. En natuurlijk ontbreekt de komst van een miljoen Belgische vluchtelingen naar ons land niet. Foto’s, bonnenkaarten, kranten, posters, serviesgoed en zelfs een replica van de glitter-bh van spionne Mata Hari illustreren het verhaal. Uit luidsprekers in de panelen klinken teksten van ooggetuigen. Op een hoge en meterslange zijwand is het verloop van de oorlog schematisch weergegeven. Kaarten geven de veranderende grenzen aan en korte teksten verklaren hoe de strijd verliep. Als bezoeker krijg je een stoomcursus over de oorlog, maar je ziet nergens een voorwerp dat je echt raakt.
De emotionele troefkaart blijft toch Huis Doorn zelf. De Duitse keizer Wilhelm II leefde jarenlang in ballingschap op dit landgoed. Hij moest na de Grote Oorlog vluchten omdat hij in eigen land de schuld kreeg van de nederlaag. Wilhelm kocht Huis Doorn en leefde er comfortabel tussen spullen die hij uit zijn drie vroegere paleizen had laten overbrengen. Het huis is nog net zo als bij zijn dood in 1941, maar eigenlijk is de tijd er decennia eerder blijven stilstaan. De inrichting straalt heimwee uit naar de grandeur van weleer. In 1914 domineerden drie grote monarchieën Europa – Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Rusland – en waren drie staatshoofden – Wilhelm II, tsaar Nicolaas II van Rusland en George V van Engeland – aan elkaar verwant. In vier jaar tijd kwam een eind aan die oude orde. Een strijd die 17 miljoen mensen het leven kostte, zoals de tentoonstelling in het bijgebouw duidelijk maakt.
In 2012 bestonden er nog plannen om Huis Doorn weg te bezuinigen. De directie stelde daarom voor er een herinneringsplek voor de Eerste Wereldoorlog bij te bouwen. De minister vond dat een goed idee en kwam met geld over de brug. En terecht. De zakelijke tentoonstelling in het paviljoen en het naar stof ruikende huis van Wilhelm vullen elkaar mooi aan.
Museum Huis Doorn
Langbroekerweg 10, Doorn
Open: wo-zo 13-17 uur.
Info: 0343-42 10 20 of www.huisdoorn.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
