Ze zijn bang voor ‘geen enkel heet hangtaboe’. Jacobse en Van Es, types van Van Kooten en De Bie, presenteren hun verkiezingsprogramma Rugop ’81 in een woonboerderij. De scène is een van de vier filmpjes met cabaretfragmenten – van Eric Sauer, Najib Amhali en Van Kooten en de Bie. Ze horen bij Hollandse Nieuwe, een themaroute in het Openlucht Museum in Arnhem over immigratie.
Lammetjes dartelen door de wei. Een roodbont kalfje slaapt in de schaduw van een bloeiende kastanjeboom. Twee witte duiven steken af tegen een grijs dak. Het Openluchtmuseum is op deze meidag bijna té mooi. Het rood-blauw van de klederdracht van de Staphorster boerin gloeit op in de zon, net als haar groene en blauwe luiken en kozijnen. Op het Zaanse plein spelen blonde en een paar donkere kindjes met hoepels en fietsen. Ouders eten poffertjes en verse krentenbollen. Het Openluchtmuseum Arnhem heeft alles. En is nergens bang voor.
‘Welk heet hangtaboe?’ ‘Buitenlanders natuurlijk!’ Van Es legt de Tegenpartij-oplossing voor het buitenlandersvraagstuk uit met een kaart van Nederland. Turken krijgen Drenthe, ‘vanwege ruime mogelijkheid van schapen’. Grieken krijgen de eilanden. Nederlanders die ‘niet meer tegen buitenlanders kennen’, krijgen de Randstad, omgedoopt in Blankstad. Daar komen ‘alleen buitenlanders met een pasje’.
Vorig jaar presenteerde het Openluchtmuseum al Nieuwe Buren, over immigranten. Dit jaar is er Hollandse Nieuwe, over de effecten van immigratie op Nederland zelf. De themaroutes voeren langs allerlei attracties die er al waren, zoals het Chinese restaurant en de Molukse barak, maar zet die in een ander licht. Bij sommige onderdelen is nieuwe informatie toegevoegd in de vorm van flyers. Sommige onderdelen zijn nieuw en speciaal voor deze expositie gemaakt.
Daaronder zijn vijf gefilmde portretten. Je ziet als eerste Piet Spruyt, een Rotterdammer die zich tussen Turken en Marokkanen een vreemdeling in eigen wijk voelt, en bij de vechtpartijen was in 1972. Ook is er Yalcin Cinhangir, een Turk die De Fietsfabriek.nl oprichtte, en zijn vroegere dorpsgenoten fietsen leerde maken voor de Nederlandse markt.
Sommige onderdelen blijven na de looptijd van deze route staan, zoals de zeer geslaagde gefilmde interviews over de treinkaping in Wijster, in 1972. De verhalen van Molukse kaper Paul en gijzelaar Hans zijn opmerkelijk. Toen Paul per ongeluk gewond raakte verbond Hans zijn oog, en nam daarna zoetjesaan de leiding over in de trein.
Is Hollandse Nieuwe politiek correct? ‘Nee, helemaal niet!’ zal de ene bezoeker zeggen. De tentoonstelling begint met Rotterdammer Spruyt, slaat de Molukse treinkapingen niet over, en wat hebben Staphorster schilderingen van uitheemse oorsprong en Italiaanse terrazzowerkers nou met politiek correct te maken? ‘Ja, natuurlijk wel!’ zegt een ander. Al die vrolijke immigranten, en wat te denken van een onderdeel met kanten mutsjes en hoofddoeken?
Advies: neem veel tijd. De verschillende onderdelen liggen verspreid over het park. Verder is er naast deze route zoveel moois te zien, en zijn er zoveel fijne terrasjes, dat je makkelijk een dag in het museum doorbrengt. Mis dan niet de woonboerderij. Die werd rond 2002 overgepoot tussen alle oude boerderijtjes en er is te zien hoe de bewoners er aan het begin van deze eeuw leefden. Het pakje Prostavit staat nog op het badkamerkastje. Nog zo’n heet hangtaboe.
Hollandse Nieuwe. Effecten van migratie
Nederlands Openluchtmuseum
Schelmseweg 89, Arnhem. Tot eind 2011. Open ma-zo 10-17 uur. Info: 026-357 61 11 of www.openluchtmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
