Polders, wat is er Nederlandser? Gaat Polderen!, de nieuwe permanente tentoonstelling in het Nieuwland Erfgoedcentrum in Lelystad, daarom over de polders in relatie tot onze identiteit? Of over onze vaderlandse overlegtraditie? Het Erfgoedcentrum is een groot ovaal gebouw, met aan de voorkant een oog – naar verluidt dat van ingenieur Lely, de bedenker van de IJsselmeerpolders.
Binnenin zijn exposities over de Zuiderzee, over ‘land art’ en over de Swifterbant-beschaving. Voor kinderen zijn er een speelhut, een waterspeeltuin en computergames met ‘Willem de Waterbouwer’.
En nu is er ook Polderen!, met de feiten: wanneer is de Afsluitdijk aangelegd? Wat was de eerste polder? Je leest het hier. Er is een uitgebreide tijdbalk, en veel uitleg over de ontwikkeling van de polders van Lely tot nu. Een waaier van grote tekstborden laat zien waarom ze er moesten komen. Overstromingen, schipbreuken, gebrek aan landbouwgrond en lange reistijden zaten de Nederlanders dwars. Door vasthoudendheid en timing kreeg ingenieur Lely, later minister, in 1918 zijn plan erdoor. Er zijn een paar voorwerpen, en ook een deel over de toekomst. Die wordt onder andere behandeld in een spel vol bestuurlijke dilemma’s.
Over de polders zie en lees je hier veel goeds. Ze gaven Nederland ruimte. Ze waren fris en nieuw. Het bestaan was er harmonieus. Ambtenaren selecteerden polderpioniers immers op degelijkheid, inkomen en religie, zodat in elk dorp verschillende kerken konden komen. Waren de woningen eerst eenvormig, later werden ze divers. Polderbewoners genoten en genieten van de ruimte, en van het fietsen langs lange rechte wegen.
Weinig drama dus in Polderen!. En helaas: goed nieuws is saai. De creatieve vormgeving – tijdbalk op een blauw lintvormig bord door de lucht, teksten en foto’s op gestapelde ronddraaiende schijven – helpt niet genoeg. Zo lees je in ‘De polder in 22 stappen’ bij 21: ‘Bij woonkernen worden ook bedrijventerreinen aangelegd, en recreatieve voorzieningen zoals sportvelden en parken.’
Op T-shirts staan wensen van polderbewoners afgedrukt: ‘een aantrekkelijke buurt’, ‘na de middelbare school in Flevoland studeren’. En daarnaast zijn er een heleboel citaten, zoals: ‘Soms gaat fietsen sneller dan met de bus’, of: ‘De inrichting van de polders is uniek. Hoe brengen we dit unieke over op het publiek?’
Is Polderen! soms toch een confronterend Nederlands zelfportret? Je kunt ook doorlopen naar de Swifterbant-tentoonstelling. Hier zijn maquettes met hutten, en kurken aan metaaldraad. In een schedel gloeien rode ogen op. Er draaien filmpjes uit de jaren zeventig: halfblote jonge gezinnen speelden destijds op een zomerkamp het leven van de Swifterbanters na. In dierenvellen dansen ze rond een berg graan en tonen al klappend hun okselhaar. Ook braaf, ook creatief, maar anders.
Polderen! Verleden en toekomst van het Zuiderzeeproject
Nieuwland Erfgoedcentrum
Oostvaardersdijk 113, Lelystad. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 11:30-17 uur. Info: 0320-22 59 00 of www.nieuwlanderfgoed.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
