Met de opening deze zomer van de indrukwekkende First World War Galleries speelt het vernieuwde Imperial War Museum in Londen in op de grote belangstelling voor de Eerste Wereldoorlog in dit honderdste herdenkingsjaar. Voor de ingang staat dagelijks een lange rij geduldig wachtende bezoekers.
De First World War Galleries is maar liefst drie keer groter dan in de vroegere setting. Wat meteen opvalt is, dat de presentatie niet blindelings de huidige trend van de gecreëerde museale beleving volgt. Uitgangspunt is het oproepen van een ‘historische sensatie’ door een directe confrontatie met de oorspronkelijke voorwerpen uit het verleden. Er worden niet minder dan 1300 objecten getoond. Inderdaad een duizelingwekkend aantal. Daarmee is direct zowel de kwaliteit als de zwakte van de nieuwe presentatie aangegeven. De bezoeker komt ogen (en tijd) te kort. Daarbij heeft de presentatie niet het karakter van een onbevangen ontdekkingstocht door de jaren 1914-1918. Er is namelijk gekozen voor een strikte chronologische routing, die de bezoeker vrij dwingend langs de talrijke uitstallingen leidt. Veel van deze objecten zijn voorzien van bijschriften, die op traditionele wijze op tekstbordjes zijn geplaatst. Daardoor krijgt de presentatie iets chaotisch en wordt de bezoeker opgezadeld met (te) veel leesvoer.
Maar het museum oogt allerminst ouderwets. Zo kent de presentatie zestig digitale displays, waar de bezoeker interactief en soms spelenderwijs een reeks thema’s kan verkennen. Wat vooral aanspreekt, zijn de foto’s op groot formaat en de vele historische filmbeelden, soms op grote glasplaten geprojecteerd. Er is geput uit de eigen, rijke audiovisuele collectie van het museum met als resultaat een veelheid aan indringende, veel tot nog toe onbekende filmbeelden. De fraai gerestaureerde filmfragmenten zijn een hoogtepunt van het bezoek. De samenstellers zijn zich er duidelijk van bewust dat in de multimediale moderne zap-cultuur bezoekers zich sterk tot (bewegend) beeld voelen aangetrokken.
De nieuwe inrichting voorziet uiteindelijk toch nog in een experience-achtige presentatie: evenals in de oude opstelling is een voor de Eerste Wereldoorlog zo karakteristieke loopgraaf geconstrueerd. De invulling is echter abstract gehouden. Geschut en andere geluiden vullen de ruimte, en boven de rand van een smalle, vrij clean uitgevoerde doorgang die de suggestie van een loopgraaf wekt, bewegen zich silhouetten van wachtlopende Britse soldaten. Het geeft een impressie van de loopgravenoorlog, maar is lang niet zo indringend als de oude afgedankte belevingspresentatie.
Met de indrukwekkende tentoonstelling willen de samenstellers laten zien dat aan de geschiedenis van de ‘Grote Oorlog’ vele aspecten en uiteenlopende motieven en afwegingen verbonden zijn. Het museum spreekt zich niet uit over de schuldvraag in een door nationalisme verdeeld Europa en neemt ook geen stelling in ter rechtvaardiging van de strijd. Dat blijft een voortdurende en open discussie, waarbij iedere bezoeker zelf een oordeel moet vormen. Welhaast verzuchtend spreekt het slotpaneel over een ‘War without end’. Een open einde dat deels verklaart, waarom de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog nog altijd zovelen bezighoudt.
Erik Somers is historicus verbonden aan het NIOD en promoveerde op De oorlog in het museum. Herinnering en verbeelding.
First World War Galleries
IWM London
Lambeth Road
Londen.
Open: dagelijks van 10-18 uur, kerstdagen gesloten
www.iwm.org.uk
Dit artikel is exclusief voor abonnees
