Home Tentoonstelling: Echte mannen met baarden

Tentoonstelling: Echte mannen met baarden

  • Gepubliceerd op: 23 mei 2012
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marieke Prins

Wat moet een keurig land als Zweden met een nationaal verleden van zeilende geweldenaars? Een jongenstentoonstelling maken natuurlijk. Naar de tentoonstelling Vikingen! van het Nationaal Museum van Oudheden in Stockholm, nu in het Drents Museum, kunt u gerust zoons en kleinzoons meeslepen.

Er is een opname te zien van een tocht met een nagebouwd Vikingschip. Het moeten echte mannen zijn geweest: Vikingen met baarden en lang haar beulden aan de roeiriemen, of bleven wijdbeens staan als hun drakenschip zich door de golven kliefde. Een eind verderop ligt een zwaard. Als je genoeg spieren hebt, kun je het optillen. Een zware constructie voorkomt dat je ermee gaat zwaaien. Vikingen hielden zo van hun zwaarden dat ze ze namen gaven.
Hoe wreed en eng waren de Vikingen eigenlijk? Behoorlijk. Tussen ongeveer 800 en 1100 hielden ze plunder- en handelstochten van diep in Azië tot aan de Middellandse Zee en Ierland. In die tijd hadden ze in Dublin de grootste slavenmarkt ooit.

Waarom vertrokken de Vikingen eigenlijk, waarom bleven ze niet kalm thuis? Ten eerste was het niet eervol om rustig te sterven op je boerderij. Het Walhalla, de hemelse plek waar de godin Freya mannen ontving, was alleen toegankelijk voor hen die stierven in de strijd. De godin zelf plukte de krijgers die haar bevielen van het slagveld. Ten tweede was er de zucht naar rijkdom: zilver en goud uit de kloosters. Ook glazen bekers waren zeer gewild.
Behoorlijk fout allemaal. Daarom besteedt de expositie ook uitgebreid aandacht aan andere zaken: aan het dagelijks leven van de Vikingen, de rol van vrouwen, cultuur en godsdienst. Vikingen! is bedoeld voor een breed publiek: groot, met veel informatie en keurig vormgegeven.

De belangrijkste kleur van de tentoonstelling is wit. Opgegraven spijkers aan dunne draadjes vormen subtiel een zeilschip. Er zijn veel lichtbakken met prachtige foto’s van Zweedse bossen en fjorden, en met nagespeelde taferelen uit een Vikingdorp. Voorwerpen zijn er ook: opgegraven wapens, sieraden en gereedschap.
Er zijn veel grappige wetenswaardigheden. Een plaat laat zien dat de koeien van de Vikingen kleiner waren dan die van nu, net als varkens en kippen. Schapen waren juist groter – formaat koe. De gevreesde Vikingen zelf waren maar 1,70 meter, de vrouwen 1,60 meter. Soms vonden ze bijlkoppen uit de steentijd, waarvan ze geloofden dat het donderstenen waren, door Wodan uit de lucht gesmeten.

Er valt ook van alles zelf te doen: voelen aan scheepstouwen van paardenhaar en rendierleer, Vikingvrouw Sigrid virtueel aan- en uitkleden, en virtueel een schip opgraven. Kinderen kunnen op de kinderafdeling – met oppas! – runentekens ontcijferen.

Opmerkelijk is dat de makers van de expositie expliciet afstand nemen van het idee van ‘de Viking’. ‘De oorlogszuchtige, blonde man, van Germaans bloed, moeten we vaarwel zeggen,’ staat vlak bij het begin op een tekstbord. Vaak is de Viking gebruikt als nationaal symbool, maar dat is mooi geweest. ‘Noormannen’ moeten we de Vikingen voortaan noemen.

Sommige mannen gingen nu en dan ‘op viking’, oftewel op rooftocht. Tot dat rond 1100 ophield. Wapenstilstanden en het christendom maakten een einde aan de schrik uit het noorden. Wát de Vikingen precies uitvraten op hun tochten, daar gaat Vikingen! nauwelijks over. Mede daardoor is het een prettige, onderhoudende, tentoonstelling.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer