Stelling: generatieconflict

In de ‘stelling’ reageert een vast panel van historici op een actuele gebeurtenis.

Eva Rovers
‘Absoluut. De huidige jongeren en de kinderen die nu geboren worden, zijn de klos. Zij zullen de gevolgen ondervinden van de overconsumptie van hun voorouders. Zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat we erin slagen de opwarming van de aarde tot anderhalve graad te beperken, zijn deze kinderen volwassen in een wereld waarin waterschaarste leidt tot massale vluchtelingenstromen en onze voedselvoorziening wordt bedreigd door de afname van biodiversiteit.

Dan hebben we het nog niet eens over de verspreiding van infectieziekten zoals malaria, die een vlucht nemen door ontbossing – zoals blijkt uit een recent onderzoek van Stanford University. Allemaal het gevolg van het dogma van de eeuwige groei, waar de naoorlogse generatie uitbundig naar heeft geleefd. De ironie is dat juist de babyboomers, die opgroeiden in de krappe jaren na de oorlog, niets liever wilden dan dat hun kinderen het beter zouden hebben.

Natuurlijk gunden ze hun kinderen de geneugten van de consumptiemaatschappij. Niemand zat te wachten op de boodschap van wetenschappers die al in de jaren zestig waarschuwden voor de gevaren van CO2-uitstoot en overconsumptie. Hadden ze hun kinderen en kleinkinderen echt een betere toekomst willen geven, dan hadden de boomers beter naar iemand als schrijver en klimaatactivist Wendell Berry moeten luisteren: we krijgen de wereld niet van onze vaders, maar lenen haar van onze kinderen.’
 
Martin Sommer
‘Het idee dat jongeren er niks van bakken is van alle tijden. Daar klaagde Aristoteles al over. Maar dat ouderen – en dan bij voorkeur oude witte mannen – er een rotzooi van maken: dat idee is relatief nieuw. In de jaren zestig en zeventig waren de vaders fout geweest in de oorlog. Van de oplossing – het marxisme – kwam niks terecht. De Sovjet-Unie stortte in en de marxisten van weleer hoor je niet meer.

Nu krijgen de babyboomers de schuld van zo ongeveer alles. “Jullie hebben mijn toekomst verpest,” sprak Greta Thunberg. De oplossing is vaag – het systeem moet anders, en vooral: ouderen moeten plaatsmaken voor jongeren. Jongeren die klagen over de tekortkomingen van de democratie, maar bijvoorbeeld bij het referendum over de Brexit niet de moeite namen om te gaan stemmen.

Elk jaar hou ik een praatje voor studenten bestuurskunde. Over de Volkskrant, waar ik werk, over dat een geïnformeerde publieke opinie onmisbaar is – vooral als je de samenleving wilt veranderen. Altijd valt op: voor zover ze de Volkskrant lezen, is er niemand die daarvoor betaalt. Niemand die zich de vraag stelt of dat nodig is. Wie hem leest, doet dat gratis online, of thuis bij vader en moeder. Bij dezelfde ouderen die er zo’n rotzooi van maken.’
 
Beatrice de Graaf
‘Het heeft geen zin de huidige generatie zestigers met de twintigers en dertigers van nu te vergelijken. Je moet ze met hun leeftijdgenoten uit het verleden vergelijken. Niet alleen de zestigers van nu zijn rijker dan ooit, ook de huidige twintigers en dertigers zijn veel bemiddelder dan hun voorgangers. Alle generaties in Nederland zijn er in financiële zin op vooruitgegaan.

Wat aan het kantelen is, is de bereidheid van jongeren om nog te geloven in het systeem van de vaste salarissen met vaste pensioenen. Jongeren van nu zijn absoluut welvarender dan de jongeren van vroeger, maar zijn ze ook bereid deze welvaart op te schorten en te investeren in de toekomst, of in transgenerationele solidariteit? Als jongeren al iets hebben geërfd van de ouderen, dan is het de trend van individualisme, van zelfontplooiing en van consumentisme. Dat is de erfenis die babyboomers nalaten.

Het echte probleem zit ergens anders. Het is niet de kloof tussen jong en oud die schrijnt en pijn zal gaan doen, maar de sociaal-economische segregatie tussen enerzijds jongeren die meeliften op de welvaart van hun ouders en anderzijds jongeren die het wantrouwen, de onzekerheid en de werkloosheid van hun ouders mee de toekomst in nemen. Die overgeërfde ongelijkheid wordt een veel groter probleem dan de vermeende grieven van millennials versus babyboomers.’